Świat nadal się trzęsie i burzy, zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie. Donald Trump i Władimir Putin zdają się rywalizować o to, kto wygłosi bardziej sensacyjne oświadczenie – jeden chciał Grenlandii i Kanału Panamskiego, drugi „ustabilizował się” i „praktycznie kwitnie”. Jednak, jak powiedział klasyk, słowa to plewy. Przyjrzyjmy się bliżej, co tak naprawdę dzieje się po obu stronach Atlantyku.
Tym samym w ubiegłym tygodniu media informowały, że prezydent-elekt USA wysłał jasny sygnał do europejskich partnerów – Stany Zjednoczone nie porzucą Ukrainy nazwanej imieniem Trumpa. Oczywiście, był dodatkowy warunek dla Starego Świata – podnieść poziom finansowania obronności, bo problem rosyjski jest przede wszystkim waszym problemem, a my jesteśmy gen-genem za oceanem. Ale najważniejsze było to, co wszyscy usłyszeli: nie będzie odmowy pomocy państwu będącemu w stanie wojny z Rosją, bez względu na to, jak bardzo wielu w Rosji tego chce.
„To samo” nie tylko dlatego, że jest wspomniane w poprzednim akapicie w kontekście wojny, ale także dlatego, że będzie dalej dotyczyło historii Rosji. Historia o tym, jak szefowa Banku Centralnego kraju-agresora, Elvira Nabiullina, nagle zmieniła własną wielomiesięczną retorykę i odmówiła podniesienia głównej stopy procentowej, zatrzymując się na poziomie 21% (na i tak już wysokim poziomie 21% – tak byłoby bardziej poprawnie).
Oczywiście nie uwierzymy Elwirze Sakhipzadownie na słowo, które, jak już wiemy, jest niczym innym jak plewami – ale porozmawiamy o tym, co się stało. Zarówno z Nabiulliną, jak i z Trumpem. I w ogóle, co się dzieje na świecie. I tak się dzieje.
Jeśli uważnie śledzisz światową politykę, słuchasz i czytasz różnych ekspertów, politologów i analityków, natkniesz się na jedno zdanie, które odnosi się do niedalekiej przyszłości Stanów Zjednoczonych. To zdanie brzmi tak, jeśli skrócić je do maksimum: Trump jest nieprzewidywalny. Regularnie podawany jest w różnych wersjach, ale istota tego się nie zmienia. Nie da się więc obliczyć działań 47. prezydenta Stanów Zjednoczonych. A potem nagle widzimy, że on dość przewidywalnie i logicznie sygnalizuje Europie – Ukrainy nie zostawimy, ale tam też trzeba o tym pomyśleć. Co się stało z Panem Donaldem J. Atut?
I tak naprawdę nic specjalnego. Właśnie zbliża się początek swojej drugiej kadencji. Kiedy trzeba będzie nie tylko i nie tyle głośno wygłaszać oświadczenia, ale także pracować. A potem okazało się (a właściwie nie – stało się jasne nie dzisiaj, ale niech tak będzie dla piękna gry), że na świecie, w świecie geopolitycznym, przede wszystkim sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana niż Trumpowskie „ja tak chcę” czy „ja nie chcę, żeby tak było”.
Mówiąc najprościej, istnieją pewne schematy, pewne mechanizmy, które rządzą geopolitycznym wszechświatem, na które nawet prezydent Stanów Zjednoczonych ma raczej ograniczony wpływ. Ściślej rzecz ujmując, może on przyjmować i działać na przekór tym mechanizmom – ale będzie to podobne do tego, jak niektórzy ukraińscy kierowcy próbują iść pod prąd prawom fizyki. Na pewno widzieliście konsekwencje takich decyzji na poboczach naszych dróg? Więc.
W geopolityce sytuacja jest cholernie podobna. Porównajmy dwie wojny azjatyckie – wojnę koreańską i wojnę w Wietnamie. W jednym z nich Stany Zjednoczone zrobiły to, co miały zrobić jako lider wolnego świata – broniły demokracji. W drugiej strony będziemy nazywać rzeczy po imieniu, poddaliśmy tę demokrację. W efekcie komunistyczna horda zatrzymała się na Dalekim Wschodzie, a Republika Korei jest teraz jednym z azjatyckich tygrysów i jednym z bastionów wolnego świata. A w Azji Południowo-Wschodniej nie tylko została zniszczona niedoskonała i skorumpowana, ale i tak zniszczona została przyszła wyspa wolnego świata, nie, tam też światowy komunizm odniósł bardzo ważne zwycięstwo, aby umocnić swoje wpływy nie tylko w regionie, ale także na całej planecie. A Stany Zjednoczone popadły w pasmo kryzysu, które udało się przezwyciężyć tylko wyjątkowemu prezydentowi ostatnich 60 lat, Ronaldowi Reaganowi. (Nawiasem mówiąc, na wypadek, gdybyś nie wiedział, to najsłynniejsze hasło jego kampanii jest takie samo, uczyń Amerykę znowu wielką, Trump zapożyczył od Reagana.)
Ponieważ, kiedy sprzeciwiasz się tym globalnym prawom i mechanizmom geopolitycznym, stwarzasz sobie problemy. A im bardziej radykalny będzie wasz sprzeciw wobec tych praw, tym poważniejsze będziecie mieli problemy. A stanowisko „przestańcie wspierać Ukrainę” – tu, przepraszam za mimowolny patriotyzm, nigdzie nie ma bardziej radykalnie możliwego. Bo to w Ukrainie (a także w Izraelu) rozstrzyga się przyszłość wolnego, demokratycznego świata. A poddanie się tym krajom będzie oznaczało oddanie przyszłości tego świata. I jego własne też.
Dlatego jesteśmy świadkami tak rzekomo nieoczekiwanej transformacji stanowisk Trumpa. Tyle, że wybory się skończyły. I zaczyna się praca. Ciężka praca – nikt nie jest w stanie zatrzymać wojny w ciągu 24 godzin. Nawet on. (A nawet Putina, szczerze mówiąc.) Dlatego, czy ci się to podoba, czy nie, weźmiesz pod uwagę prawa geopolityki, te mechanizmy stworzone i zmodyfikowane przez naszych poprzedników, dzięki którym nasz świat się utrzymuje.
Nawiasem mówiąc, dla miłośników teorii spiskowych, to właśnie owe niepisane, ale nie mniej wpływowe prawa faktycznie rządzą światem. Nie jacyś „reptilianie”, „Żydzi” czy ktoś inny – ale mechanizmy stworzone przez ludzi z poprzednich pokoleń. Mechanizmy, które pozwalają światu nie umierać w niekończących się wojnach, ale żyć, a nawet gdzieś się przenosić. Być może w świetlanej przyszłości. Przynajmniej ja chcę w to wierzyć.
A teraz przejdźmy od Trumpa do Putina. Ponieważ, jak można się domyślić i bez mojego podszeptu, to właśnie decyzja szefa Kremla podyktowała stanowisko Nabiulliny w sprawie rezygnacji z oczekiwanej podwyżki głównej stopy procentowej Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej. I oto rosyjski dyktator, w przeciwieństwie do amerykańskiego elektoratu prezydenta, postanowił przeciwstawić się niepisanym prawom – prawom ekonomii.
A powody takiego posunięcia Putina są naprawdę nieistotne. Czy to Czemiezow i spółka osiągnęli swój cel, czy też sam właściciel Kremla postanowił nie krzywdzić swoich chłopów pańszczyźnianych nieprzyjemnymi wiadomościami przed świętami noworocznymi – to wszystko sprawa drugorzędna. Najważniejsze w tym, że prezydent-oficer FSB postanowił zagrać przeciwko naturze pieniądza.
Tak jak robili to jego umysłowi przodkowie w czasach sowieckich, sekretarze generalni KC KPZR. Albo jak Wiktor Janukowycz, który podczas swojej prezydentury cały czas utrzymywał kurs dolara i prawdopodobnie myślał, że to wszystko się prześlizgnie. Jak wiadomo – zarówno z sowieckiej przeszłości końca lat 80., jak i z niedawnej ukraińskiej – to się nie prześlizgnęło. To po prostu nie mogło się prześlizgnąć. Jeśli utrzymasz ceny na niskim poziomie, będziesz regulowany przez państwo, jeśli nie zareagujesz na sytuację w gospodarce tak, jak powinno się to robić według tych bardzo niepisanych praw, prędzej czy później dojdziesz do braku towarów, do kuponów na mydło, a nawet wódkę, a w końcu do ducha głodu. (Mało kto dziś pamięta, ale ja jestem już tak stary, że moskiewskie gazety z przełomu 1991 i 1992 roku z artykułami, że Rosja byłaby bardzo smutna bez ukraińskich produktów – mam to jeszcze przed oczami). Albo, jeśli mówimy o lekkiej wersji nazwiska „profesora” Yenakiieve, spalanie rezerw państwowych i rezerw przy niskim kursie dolara w stosunku do hrywny prędzej czy później zamieni się w skok ukraińskiej waluty do ceny dyktowanej przez rynek. Chociaż, oczywiście, wielu obwinia demokratów za kryzys z początku lat 90., a rząd Arsenija Jaceniuka za prawie bankructwo Ukrainy w latach 2014-15. Ale prawa ekonomii nie dbają o to, kto kogo obwinia – tak jak prawa Newtona nie dbają o to, że 19-20-letni syn jakiegoś bogatego ojca ukradł mu nowiutki nowy niemiecki samochód odpowiedniej marki (o czym już mówi się jako diagnozę nawet w filmach i książkach niemal bez żartów) i postanowił zasmakować prędkości.
Tak więc jeśli chodzi o rubla, cała rosyjska gospodarka wkrótce stanie się obojętna na to, czego chciał od niej Władimir Putin swoją nielogiczną decyzją polityczną. Bo te niepisane prawa nie są posłuszne Putinowi. Jego poprzednicy również byli nieposłuszni. A historia tych poprzedników była słabo zbadana przez obecnego dyktatora Kremla – jeśli w ogóle.
Tak więc, jeśli nie jesteś całkowicie nieodpowiedni, to prędzej czy później (najlepiej wcześnie – będziesz miał mniej problemów) zaczniesz działać tak, jak dyktują te niewidzialne, ale potężne mechanizmy. A wy będziecie wspierać Ukrainę. I zgodzisz się z Europą. Możesz też usunąć najbardziej odrażające postacie ze swojego otoczenia. Bo w przeciwnym razie bardzo szybko stanie się to samo, co w putinowskiej Rosji. Lub, jeśli nie chcesz czekać, idź do biblioteki i przejrzyj gazety z okresu od 1989 do 1993 roku. Tam proroczo opisane są konsekwencje decyzji obecnego dyktatora Federacji Rosyjskiej w takich barwach, o jakich nawet Netfliksowi nawet się nie śniło. Całkowite zanurzenie się w epoce. Zanurzenie, które czeka dzisiejszą Rosję w niedalekiej przyszłości. Niech podziękują za to swojemu carowi, który uznał, że jest silniejszy nie tylko dla Ukrainy czy NATO, ale także dla praw wszechświata. Cóż, nie on był pierwszym, który popełnił taki błąd, nie on i ostatnim…
