25 stycznia fani obecnego prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego powinni świętować jego urodziny. Wszelkie uroczystości, zarówno oficjalne, jak i nieoficjalne, zostały jednak odwołane w związku z wiadomością o katastrofie w przeddzień katastrofy rosyjskiego wojskowego samolotu transportowego Ił-76. Wcześniej takie wiadomości tylko dodawały nam świątecznego nastroju. Ale nie tym razem. Bo strona rosyjska twierdzi, że w chwili upadku w jego nalocie było 65 ukraińskich jeńców wojennych. Czy tak jest naprawdę?
Oczywiste jest, że ufać przywódcom Kremla to w ogóle nie szanować samego siebie. Ich kłamstwa można łatwo rozpoznać po tym, że poruszają ustami. Oczywiście i tym razem kłamią. Problem polega jednak na tym, że pod tym kłamstwem Rosjanie mogą z łatwością zamordować tych samych 65 Ukraińców lub zatuszować popełnioną wcześniej zbrodnię masowego mordu.
I tutaj, aby zrozumieć sytuację, po raz kolejny spróbuję posłużyć się pojęciem postprawdy. Czyli stworzenie sytuacji, w której prawda się zaciera, fakty zastępują emocje, rzeczywistość zastępuje pożądanie lub strach.
Pamiętacie, jak to było z inną katastrofą lotniczą – MH17 w lipcu 2014 roku? Aby ukryć prawdę, że to rosyjscy żołnierze zestrzelili pasażerskiego Boeinga 777 za sankcją Władimira Putina, w wyniku czego zginęło około trzystu osób, w tym małe dzieci, Rosja zaczęła produkować wersję za wersją. Nie ma znaczenia, że jedno przeczyło drugiemu i było stosunkowo łatwe do zdemaskowania. Najważniejsze to zrobić z przeciętnego człowieka na ulicy, który w końcu się podda i uzna, że dotarcie do prawdy jest w zasadzie niemożliwe. Kreml, za pośrednictwem kontrolowanych przez siebie mediów, wypuścił fałszywe informacje o ukraińskim samolocie szturmowym, który rzekomo zestrzelił samolot pasażerski. Nawet państwowy kanał telewizyjny opublikował prymitywnie spreparowane fałszywe zdjęcie ukraińskiego samolotu bojowego obok Boeinga 777. Potem była bajka o „hiszpańskim dyspozytorze Carlosie”, który cudem pracował na ukraińskim lotnisku. Ostatecznie pojawił się zarzut, że system obrony powietrznej Buk, który zestrzelił MH17, należał do Sił Zbrojnych Ukrainy, a ostrzał został przeprowadzony z terytorium kontrolowanego przez Kijów. Dokładne śledztwo przeprowadzone najpierw przez Bellingcat, a następnie przez Międzynarodowy Wspólny Zespół Śledczy jednoznacznie dowiodło, że winę za to ponosi Rosja. W toku śledztwa jednoznacznie ustalono jednostkę wojskową, z której przywieziono Buka, trasę jego przemieszczania się oraz wszystkie osoby zamieszane w zbrodnię.
Obecna sytuacja jest nieco inna niż prawie dekadę temu. Oficjalne źródła rosyjskie są obecnie jednogłośnie przy jednej wersji. Spróbujmy to sformułować. Według Rosjan wojskowy samolot transportowy Ił-76 miał przewozić 65 ukraińskich jeńców wojennych, którzy mieli zostać wymienieni na granicy z obwodem charkowskim. Tak jak to było robione wielokrotnie. Rosyjscy urzędnicy twierdzą, że strona ukraińska została wcześniej poinformowana o trasie samolotu i jego pasażerach. Rzekomo, mimo świadomości sytuacji, ukraińscy wojskowi zestrzelili samolot z systemami obrony powietrznej podczas lądowania na lotnisku w Biełgorodzie. Według Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej samolot został zestrzelony przez Siły Zbrojne Ukrainy, aby „oskarżyć Rosję o zniszczenie ukraińskiego wojska” i rzekomo zablokować w ten sposób wymianę jeńców.
Główna rosyjska propagandystka, szefowa państwowego kanału telewizyjnego RT Margarita Simonian, opublikowała nawet listę ukraińskich jeńców wojennych, którzy rzekomo zostali zaatakowani przez samolot. Ale od razu dostała przebicie, bo na opublikowanej liście znaleziono żołnierza, który został już wcześniej wymieniony.
Ponadto pojawiły się ogromne wątpliwości co do oficjalnej wersji rosyjskiej ze względu na liczbę zabitych Rosjan. Według nich 65 więźniów było eskortowanych przez zaledwie trzech strażników. A co my, zwykli obywatele, wiemy o przewożeniu więźniów samolotami? Z wyjątkiem tego, co zobaczyli w kultowym amerykańskim filmie akcji „Air Prison” z Nicolasem Cage’em w roli tytułowej. Czy pamiętasz, jak potężny i dobrze wyszkolony konwój towarzyszył więźniom? I to pomimo faktu, że samolot został specjalnie wyposażony właśnie do tego celu. Były tam klatki dla szczególnie niebezpiecznych przestępców, a reszta była przykuta łańcuchami z nogami i rękami do swoich miejsc.
Oczywiście nieszczęsny Ił-76 nie posiadał nawet zbliżonego do takiego wyposażenia, gdyż wykorzystywano go do różnych celów, w tym do transportu broni i amunicji. W związku z tym konwój musiał być znacznie potężniejszy. Zgodnie z przepisami armii rosyjskiej strażników powinno być co najmniej pięć razy więcej. Oto kolejna poważna niekonsekwencja.
Przejdźmy dalej. Skąpe dane i nagrania wideo wskazują, że zestrzelony samolot nie poruszał się z północnego wschodu na południowy zachód przed rozbiciem, jak powinno być zgodnie z podejściem do lądowania, ale z południa lub południowego zachodu na północ. Oznacza to, że w ten sposób startowałby z lotniska, a nie lądował. Dlaczego więc ten samolot, który przywiózł więźniów, miałby lecieć z nimi w nieznanym kierunku.
Tak, do takiego wniosku doszli eksperci Wykonane są na bardzo ograniczonym materiale, więc nie można nic powiedzieć na pewno. Wszelkie wątpliwości co do ruchu samolotu mogłyby jednak rozwiać dane ze strony Flightradar. Ale nie. Bo z jakiegoś powodu samolot poruszał się z wyłączonym transponderem. Dlaczego? Na przykład po to, by skomplikować ustalenie prawdy o przyczynach katastrofy, bo ta prawda byłaby oczywiście nieprzyjemna dla strony rosyjskiej. Znowu ta sama postprawda.
Oprócz powyższego jest jeszcze jeden niepokojący punkt. Faktem jest, że oficjalny Kreml do tej pory nigdy nie uznał faktu, że Ukraina zestrzeliła rosyjskie samoloty wojskowe. Co więcej, nie podał informacji o tym, co i w jaki sposób zostało zniszczone. Przypomnijmy sobie niedawne przypadki, kiedy Rosja uparcie odmawiała uznania albo trzech zniszczonych samolotów myśliwsko-bombowych Su-34 nad okupowaną częścią obwodu chersońskiego, albo latającego radaru A-50 nad Morzem Azowskim i zestrzelonego tam stanowiska dowodzenia samolotem Ił-22M11. Chociaż nie, trzeba było coś powiedzieć o dwóch ostatnich, ale Kreml postanowił kłamać o błędzie własnej obrony powietrznej i zestrzeleniu dwóch ważnych i cennych samolotów „bratobójczym ogniem”, aby nie przyznać, że jest to sprawa ukraińskiego wojska.
Skąd tak nietypowa aktywność informacyjna na temat Ił-76? Być może właśnie dlatego, że mówimy tu o operacji informacyjno-propagandowej.
Minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow był w drodze do Nowego Jorku na spotkanie z sekretarzem generalnym ONZ António Guterresem i desperacko potrzebował powodu, by narzekać na „okrucieństwo Ukraińców” na najwyższym szczeblu międzynarodowym. W tym celu przeprowadzono „operacje specjalne” w celu ostrzelania Biełgorodu, Doniecka, a teraz samolotu z jeńcami. Rosja musiała przedstawić się jako ofiara, przerzucić winę z obolałej głowy na zdrową. A także mieć argumenty, by przekonać zachodnich polityków, by nie dostarczali Ukrainie więcej broni. Bo ukraińscy żołnierze rzekomo ostrzeliwują zachodnią bronią spokojne rosyjskie miasta i samoloty.
Teraz o stronie ukraińskiej. Jakie zachowanie powinna stosować? Radziłbym z jednej strony być jak najbardziej powściągliwym w ocenach, a z drugiej strony być jak najbardziej otwartym w dostarczaniu informacji, które są nieszkodliwe dla naszego bezpieczeństwa. Do tej pory oficjalny Kijów popełnił kilka błędów w relacjonowaniu incydentu w obwodzie biełgorodzkim. Na początku pojawiły się brawurowe oświadczenia o zestrzeleniu samolotu, potem jakoś niezręcznie je odwołano. Co już rzuciło cień wątpliwości na sytuację. Nie było też jasnego oświadczenia na temat procedury wymiany jeńców, na temat tego, jakie informacje strona rosyjska przekazała, a jakich nie.
Zaledwie kilka godzin później, gdy wiadomość krążyła już we wszystkich międzynarodowych mediach, pojawiło się oświadczenie Głównego Zarządu Wywiadowczego Ministerstwa Obrony Ukrainy. „Dzisiaj (24 stycznia – red.) Miała dojść do wymiany jeńców, do której nie doszło. Według strony rosyjskiej stało się to w wyniku zestrzelenia rosyjskiego samolotu Ił-76, który rzekomo przewoził naszych jeńców. W tej chwili nie mamy wiarygodnych i wyczerpujących informacji o tym, kto dokładnie znajdował się na pokładzie samolotu i w jakiej ilości” – czytamy w oświadczeniu.
Ponadto Wywiad Obronny podkreśla, że Ukraina „nie została poinformowana o liczbie pojazdów, trasach i formach dostarczania jeńców”. I że „lądowanie samolotu transportowego w 30-kilometrowej strefie walk nie może być bezpieczne”. Oświadczenie kończy się następującymi słowami: „Na tej podstawie możemy mówić o planowych i celowych działaniach Federacji Rosyjskiej w celu destabilizacji sytuacji w Ukrainie i osłabienia międzynarodowego poparcia dla naszego państwa”.
W trakcie działań wojennych wojskowy samolot transportowy jest uzasadnionym celem dla walczącej strony. Na przykład bojowy wóz piechoty lub ciężarówka pokryta plandeką, która zwykle przewozi amunicję. Przecież w takich samochodach można też wsadzić jeńców wojennych, którzy są przeznaczeni do wymiany, i wywieźć ich na granicę. Ale jeśli nie ostrzeżesz o tym walczącej strony, zarówno ciężarówka, jak i bojowy wóz piechoty staną się uzasadnionym celem ataku.
Pozostaje więc zasadnicze pytanie: czy Rosja ostrzegała przed transportem jeńców wojennych konkretnym samolotem? Wszystko wskazuje na to, że tak nie jest. Bo nasze wojsko nigdy nie otworzyłoby ognia do pojazdów przewożących obywateli Ukrainy.
I tu nie sposób nie zgodzić się z prezydentem Zełenskim, że tylko międzynarodowe śledztwo może ustalić prawdę. Chociaż z góry wiadomo, że Rosja nie pozwoli na normalne, pełnoprawne śledztwo. Tak więc znowu będziesz musiał zadowolić się post-prawdą.
