Wyniki wyborów parlamentarnych w Gruzji nie mogły pozostawić nas obojętnymi. Sakartvelo kochamy od dawna, uwielbialiśmy bujną przyrodę tego kraju, jego wykwintne zabytki architektury, gościnnych ludzi, ich zapalające pieśni i tańce, gruzińską kuchnię. Nie zapomnieliśmy, jak w 1989 roku Gruzini jako jedni z pierwszych przyjęli na siebie bolesny cios udręczającego ZSRR w postaci saperskich łopat okupanta. Pamiętamy, jak bronili swojej suwerenności w wojnie abchaskiej, która była tak naprawdę rosyjsko-gruzińską wojną hybrydową. Nie zapomnieliśmy o bezpośredniej rosyjskiej okupacji Gruzji w sierpniu 2008 roku.
Dlatego nikt nie ma wątpliwości, że Gruzja jest dla nas krajem bratnim, duchem i doświadczeniem w obronie niepodległości. Przynajmniej nie było to tak dawno temu. W końcu ma szansę znów nim stać. Wyniki ostatnich wyborów pokazują jednak, że nie jest to perspektywa na najbliższe lata.
W ukraińskim sektorze mediów społecznościowych w ostatnich dniach toczyły się gorące dyskusje na temat gruziński. W szczególności wokół kwestii popularności prorządowej i lojalnej wobec Rosji partii „Gruzińskie Marzenie”. Co było kluczem do jej zwycięstwa w wyborach – w masowych fałszerstwach czy w wyborczej przychylności społeczeństwa?
W każdym razie ta siła polityczna jest liderem. Nawet jeśli za punkt wyjścia weźmiemy sondaże exit poll niezależnych ośrodków socjologicznych (w których Gruzińskie Marzenie przegrywa z partiami zjednoczonej opozycji), to różnica między Gruzińskim Marzeniem a kolejną partią na liście sięga ponad trzech dziesiąt procent.
W jednej z dyskusji na Facebooku, w której również brałem udział, znany ukraiński obserwator polityczny skrytykował społeczeństwo gruzińskie za taki infantylizm wyborczy i zapewnił, że coś takiego jest niemożliwe na współczesnej Ukrainie. Że partia, która będzie lojalna wobec Rosji, czy to jawnie, czy po ucicheniu, nie będzie miała żadnych perspektyw. Pozwoliłem sobie zaprotestować, przypominając ciernistą 30-letnią ukraińską drogę wyborczą. Na przykład trzy lata po odzyskaniu niepodległości, kiedy wydawało się, że partia komunistyczna powinna była zejść daleko na margines życia politycznego, a nawet sama się zlikwidować, stała się najpotężniejszą siłą polityczną w Radzie Najwyższej. Przypomniał, że po pomarańczowej rewolucji, kiedy wydawało się, że siły prorosyjskiej zemsty straciły poparcie społeczne i zasoby administracyjne, liderem sympatii wyborców stała się prorosyjska Partia Regionów, na fotel premiera powrócił były zbrodniarz Wiktor Janukowycz, a trzy lata później wygrał wybory prezydenckie i stał się quasi-dyktatorem Ukrainy. Przypomniał, że pięć lat po aneksji Krymu i inwazji na Donbas prorosyjska partia OPFL niemal otwarcie zdobywa drugie miejsce w wyborach parlamentarnych. I to bez głosów najbardziej prorosyjskiej części ludności, która pozostała na tymczasowo okupowanych terytoriach Krymu, „DRL” i „ŁRL”, a więc nie wzięła udziału w wyborach.
Na wszystkie wyżej wymienione argumenty moi facebookowi oponenci dali mi konkretny kontrargument: „w Ukrainie wszystko było przed, w Gruzji było po”. Oznacza to, że w Ukrainie było to przed inwazją Rosji na pełną skalę, a teraz, po inwazyjnym zastrzyku, prawdopodobieństwo powrotu partii prorosyjskich do popularności jest zerowe. Ale w Gruzji tego rodzaju wyborcze gówno dzieje się po bezpośredniej inwazji Rosji. Jak Gruzini się teraz nie wstydzą, ay-yai-yay.
Jaka była moja odpowiedź? Przyznałam szczerze, że bałam się nawet myśleć o tym, co będzie się działo w Ukrainie „po”. To jest to, czym stanie się nasze życie społeczne, polityczne, gospodarcze i kulturalne. Do jakich wyników wyborczych nas to doprowadzi. Chciałbym się mylić w swoich przewidywaniach, ale z jakiegoś powodu wydaje mi się, że nie ma zbyt wielu szans na optymizm. Że nasza sytuacja, nastroje ludności ukraińskiej mogą okazać się jeszcze gorsze niż obecnie w Gruzji.
Jakie mam podstawy do pesymizmu? Spójrzmy więc na wyniki badania opinii publicznej na temat integracji europejskiej, przeprowadzonego niedawno przez grupę socjologiczną „Rating”. Na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się być świetne: 91% respondentów popiera przystąpienie do Unii Europejskiej (w grudniu 2022 r. było ich 79,4%, w styczniu 2024 r. – 84,3%). Entuzjazm Europejczyków nie jest już jednak taki, jak kiedyś. Tym samym 43% respondentów zgadza się z tezą, że „Ukraina zdecydowanie musi przystąpić do UE”. Jednocześnie aż 48% uważa, że Ukraina może nie przystąpić do Unii Europejskiej, a jedynie zacieśnić z nią więzi. Oznacza to, że rzekomo nie są przeciwni akcesji, ale w zasadzie można się bez niej obejść. Dlaczego? Łatwo się domyślić: po to, by przy okazji przywrócić wschodni wektor współpracy. I to właśnie ta chwiejna, ale liczna grupa wyborcza może stać się dobrym gruntem do zasiewania prorosyjskich sentymentów.
I tak, jak śpiewa Slavko Vakarchuk, „gdy nadejdzie ten dzień, wojna się skończy…”. I raczej nie skończy się to dla nas dobrze. I staje się to jasne dla każdego, kto śledzi obecny rozwójm wydarzeń na froncie i na arenie międzynarodowej. Niestety, nie skończy się ona długo oczekiwanym zwycięstwem z ukaraniem agresora, przywróceniem sprawiedliwości, powrotem utraconych terytoriów pod kontrolę i otrzymaniem reparacji. Niestety, to sama ofiara może zostać ukarana, a nie napastnik.
I w takiej sytuacji, która jest daleka od najkorzystniejszej dla Ukrainy, w końcu rozpocznie się długo oczekiwany proces wyborczy. To przerażające, gdy wyobrazimy sobie, wokół jakich haseł będą się formować nowe siły polityczne w Ukrainie, gdy przystąpią do wyścigu wyborczego. Nie mam prawie żadnych wątpliwości, że pojawią się nowe partie, ponieważ wszystkie obecne się skompromitowały, więc tylko polityczni samobójcy odważą się pójść do urn pod starymi markami. A jeśli nie powstanie nowy projekt polityczny, to przynajmniej trzeba będzie go przemalować, żeby nie wylecieć z parlamentarnej puli.
Część spektrum partyjno-politycznego z pewnością będzie proprezydencka. Będzie przepraszać za chwalebne osiągnięcia Wołodymyra Zełenskiego, który „nie uciekł”, któremu udało się zmobilizować naród ukraiński do obrony przed znacznie silniejszym agresorem, który był w stanie zjednoczyć cały cywilizowany świat, przekonując go, że jedyną szansą dla niego jest zdecydowana i hojna pomoc Ukrainie.
Druga część to bezkompromisowa krytyka Zełenskiego i obecnej władzy w ogóle. Prezydent zostanie zapamiętany ze względu na swoje brzemienne w skutki przemówienie „przy grillu”, niechęć do aktywnego przygotowania się do nadchodzącej inwazji, pomimo uporczywych ostrzeżeń sojuszników, upadku porządku obronnego, zamrożenia projektów obronnych na rzecz „Wielkiej Konstrukcji” itp.
I w cieniu tej bezlitosnej konfrontacji po cichu, ale pewnie uformuje się warunkowa „partia pokoju”. Jej główna teza brzmi: „Tej wojny można było uniknąć”. Trzeba było tylko nie drażnić Rosji, nie iść na wszelkie możliwe ustępstwa, nie mieszać się do Unii Europejskiej, a zwłaszcza do NATO. Będzie wezwanie do zapomnienia o dawnych krzywdach, do nawiązania dobrych stosunków z Rosją dla odbudowy i dobrobytu pokojowej Ukrainy. Oznacza to, że zostałby położony solidny fundament pod powstanie czegoś w rodzaju „ukraińskiego snu”.
Mówisz: „Niemożliwe”? Rzeczywiście, teraz wydaje się to mało prawdopodobne. Przypuszczam, że dla Gruzinów we wrześniu 2008 roku absurdalne wydawało się również powstanie tak prorosyjskiej partii jak Gruzińskie Marzenie. Ale minęły cztery lata, a ona doszła do władzy jak nóż do masła i utrzymuje ją od 12 lat, umacniając swoją pozycję każdego roku.
