Gdyby nie wojna, ta jesień upłynęłaby pod znakiem wspomnień o wydarzeniach sprzed 20 lat. Dokładnie dwie dekady temu w Ukrainie miała miejsce kampania prezydencka, która przerodziła się w serię dramatycznych wydarzeń, a zakończyła się pomarańczową rewolucją i porażką kandydata z obecnego wówczas rządu. A ściślej rzecz ujmując, kandydat z Donieckiego klanu przemysłowo-finansowego i rosyjskich służb specjalnych (obie te siły miały swój własny interes w zwycięstwie Wiktora Janukowycza).
Wrzesień 2004 roku jest miesiącem, w którym przestał nim być zwykły, rzekomo przedwyborczy wyścig. Na początku miesiąca doszło do niewyjaśnionego zamachu na życie głównego kandydata opozycji na prezydenta, Wiktora Juszczenki. Stało się jasne, że klasyczna walka polityczna weszła w zupełnie inną fazę – fazę, w której nagle okazało się, że walka o władzę może być nie tylko twarda, ale i okrutna. To wszystko Ukraińcy widzieli w pełni dziewięć lat później, podczas kolejnej rewolucji, a potem, w 2004 roku, ta historia dopiero się zaczynała.
I miała wszelkie szanse, by pójść tą drogą, jeśli nie białoruską czy rosyjską, to przynajmniej w tamtym kierunku. „Bzdura”, powie ktoś, „Janukowycz wygrał następne wybory, a białorusizacja Ukrainy nie nastąpiła”. Ale faktem jest, że za prezydentury Wiktora Juszczenki Ukraińcy – zarówno zwykli obywatele, jak i siły polityczne – poczuli smak wolności, zrozumieli, jak walczyć o swoje prawa. Dlatego nawet uwięzienie ówczesnej liderki opozycji Julii Tymoszenko nie mogło zniweczyć aspiracji społeczeństwa ukraińskiego do lepszego życia, do demokracji, a ostatecznie do Europy.
Zwycięstwo Janukowycza w 2004 r., w miarę jak się krystalizowało – wraz z otruciem głównego opozycjonisty, całkowitym „bezprawiem” w lokalach wyborczych i przed nimi (przypomnijmy sobie tylko wizytę Juszczenki w Doniecku w październiku, która jeszcze w 2003 r. była względnie spokojna), podziałem Ukraińców na trzy grupy (co, jak się później okazało, dokonali prokremlowscy technicy polityczni z Rosji) – mogło doprowadzić do ustanowienia prawdziwego autorytarnego reżimu na wzór reżimu Putina. Już wtedy z powodzeniem budował swoją pionową siłę, niszcząc opozycję parlamentarną i dyskredytując opozycję uliczną.
Co będzie dalej? Odpowiedzi na to pytanie udzielił sam Putin w swoim niesławnym przemówieniu monachijskim w 2007 roku. Kremlowski dyktator przestał ukrywać przed światem pragnienie odbudowy imperium co najmniej na skalę czasów sowieckich – tak, by niemal połowa Europy znalazła się pod kontrolą Kremla. A jak były pułkownik FSB był gotów to pragnienie zrealizować – widzieliśmy 24 lutego 2022 roku.
Gdyby więc Wiktor Janukowycz wygrał wybory w 2004 roku, całkiem możliwe, że Ukraina nie uniknęłaby wielkiej wojny – ale ta wojna najprawdopodobniej toczyłaby się nie we wschodnich regionach kraju, ale w zachodnich. Gdzieś na granicy z Polską lub Rumunią. A młodzi Ukraińcy umieraliby nie za własne państwo, ale za imperialnych zaborców – jak w poprzednich stuleciach.
Ale 24 września wydarzyło się wydarzenie, które stało się „czarnym łabędziem”, który wywrócił do góry nogami przebieg procesu „przeciągania Janukowycza z Hruszewskiego na ulicę Bankową”. Tego dnia premier Ukrainy przybył z wizytą do Iwano-Frankiwska, gdzie spotkał się w pobliżu jednego z budynków Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Stefanyka z niezbyt przyjemnym skandowaniem „Ju-szczen-ko! Yu-puppy-ko!” A potem to, co prorządowi propagandyści nazwali „ciężkim, przedmiotem” poleciało prosto na Janukowycza, który właśnie wysiadał z autobusu, a dzięki zachowanemu nagraniu cała Ukraina dowiedziała się, że rządzący kandydat spadł ze zwykłego kurzego jaja.
Tego wydarzenia nie można przecenić. Ci, którzy przestraszyli się presji i bezczelności ekipy Janukowycza, nagle zobaczyli, że „proffesor” (jak napisał swój tytuł naukowy w kwestionariuszu wyborczym) był po prostu. A reakcją na haniebne wideo ze szpitala, na którym prawie dwumetrowy polityk pobity jajkiem z jakiegoś powodu został włożony pod kroplówkę, była eksplozja śmiechu, czego jednym z najbardziej uderzających przykładów był legendarny, jeszcze przed YouTube projekt wideo „Merry Eggs” z arcydziełem serialu animowanego „Operacja Proffesor”.
Ukraińcy to naród, który najbardziej ceni sobie śmiech ze wszystkich emocji. Pamiętajmy, że pierwszym dziełem napisanym we współczesnym języku literackim nie był jakiś dramat – ale burleska i parodia powtórzonej wersji eposu Eneidy Homera. Cięty język ukraińskiego społeczeństwa jest być może najstraszliwszą bronią polityczną, której, jak się okazało, nie mógł się oprzeć nawet potężny Janukowycz, za którym stanęli nie nawet rosyjscy technolodzy polityczni z Glebem Pawłowskim na czele, ale sam Władimir Putin. W sensie dosłownym stanął na kijowskiej scenie podczas rocznicy wyzwolenia Ukrainy od wojsk niemieckich w czasie II wojny światowej, zorganizowanej specjalnie jako kolejne wydarzenie kampanii wyborczej Janukowycza.
Podbiwszy swój kraj w ciągu czterech lat, Putin był gotówNa przykład w przypadku Stanów Zjednoczonych Ameryki, Stanów Zjednoczonych Ameryki i Stanów Zjednoczonych Ameryki, Stany Zjednoczone Ale Ukraińcy, widząc, jak Janukowycz upada, ubici najzwyklejszym jajkiem, swoim śmiechem pokrzyżowali wszystkie plany. W ten sposób 17-letni student z Iwano-Frankiwska Dmytro Romaniuk, nie zdając sobie z tego sprawy, uratował nie tylko swoje miasto, nie tylko większość Ukrainy, ale także Europę przed kolejną ofensywą hordy Zalisskiego.
Dokładnie 20 lat temu Ukraina po raz pierwszy odrzuciła imperialne ambicje Władimira Putina. A teraz ich wykańcza – i to nie pod Iwano-Frankiwskiem czy w rejonie Przemyśla, ale w rejonie Łuku Kurskiego. Cokolwiek powiesz, Ukraińcy w ciągu dwóch dekad poczynili duże postępy – dzięki najpopularniejszemu jaju kurzemu.
