Dużo czasu minęło od momentu, w którym „katolicko-burżuazyjna reakcja” kierowana przez Watykan przestała stanowić zagrożenie dla mieszkańców ziem ukraińskich. Teraz można szukać bezsensownych konstruktów ideologicznych, takich jak ten powyżej, w bezużytecznych książkach z oszukańczej epoki sowieckiej i śmiać się z ich absurdalności. Kilkadziesiąt lat temu wierzono jednak w te „marksizmy-leninizmy”, które były nie do pogodzenia z punktu widzenia logiki i doświadczenia historycznego. Byli prowadzeni i prowadzeni. Echa tego można było odnaleźć także na niepodległej Ukrainie. W niektórych miejscach dzieje się tak nadal. Choć rzadziej.
Odeszli bezwartościowi partyjni dziadkowie, którzy zginęli cicho na zebraniach komunistycznych „kowenów”. Byli nimi „zastraszani”. Jednym z nich jest izolacjonizm, który starali się wpoić łatwowiernym Ukraińcom. Na przykład twierdzenie imperialnej propagandy, że wszyscy wokół nas życzą nam krzywdy i stanowią zagrożenie, a jedynym ratunkiem jest sojusz z Rosjanami. To tak, jakby wszystkie kontakty mieszkańców naszych terytoriów z innymi kulturami i narodami były wyłącznie podbojem i okupacją, roszczeniem do zniszczenia nas. W rezultacie niepodległa Ukraina od dawna była podejrzliwa wobec cywilizowanego świata i lawirowała między Europą a Rosją. Ukraina nie wypracowała strategii trwałego i wiarygodnego partnerstwa, sojuszy ani jasnego kursu w polityce zagranicznej. W końcu Rosja nas zaatakowała.
Granice treści i otchłanie
Z dala od świata i na przekór mu, poruszając się po własnej, ślepej uliczce – to istota ludzi, którzy żyli na terytorium współczesnej Rosji. Tego samego nie można powiedzieć o mieszkańcach terytorium Ukrainy. Podczas gdy oni czekali, aż Piotr I otworzy dziurę w Europie, byli ludzie, którzy zostali profesorami i rektorami najstarszych uniwersytetów. W XII wieku cesarz bizantyjski (1183-1185) Andronik Komnen „odwiedził” księcia galicyjskiego Jarosława Osmomysla, którego sprawy nie układały się w domu. W 1429 roku cesarz Zygmunt przybył do Łucka na zjazd monarchów. Kontakty między ludźmi, którzy mieszkali na terytorium współczesnej Ukrainy, a mieszkańcami innych ziem zawsze były intensywne i owocne.
Szkoły słowiańsko-grecko-łacińskie, które powstały na ziemiach dawnej Rusi, ale nie zakorzeniły się w Moskwie, były typowym przykładem humanistyki. Następnie ziemie ukraińskie Rzeczypospolitej Obojga Narodów zostały objęte siecią ośrodków wychowawczych Towarzystwa Jezusowego. Takie instytucje istniały na całej przestrzeni, którą obecnie nazywamy Europą. Model szkolnictwa jezuickiego wywarł wpływ na metropolitę kijowskiego, galicyjskiego i całej Rusi (1633-1647) Petra Mohyły, który założył w Kijowie szkołę. Z drugiej strony kontakty przedstawicieli Towarzystwa Jezusowego z Moskwą były odizolowane. Można wspomnieć o misji Antonio Possevino (Antonio Possevino) W latach osiemdziesiątych XV wieku nie dogadywali się z Iwanem Groźnym. Possevino opracował dzieło „Moskwa” (Wilno, 1586), w którym opisał wszystkie swoje okropności związane z tym, w co chrześcijaństwo zostało zamienione w Moskwie. Pisał, że droga do Moskwy wiodła przez Ruś i pozostawał w kontakcie z możnowładcami rosyjskimi. Ostrog w szczególności. Czy rzeczywiście wierzył w dialog z władcami Moskwy? Prawdopodobnie nie! To jak negocjacje z Putinem.
Miną lata i we Lwowie, w rodzinie Boimów, urodził się chłopiec, któremu nadano imię Mychajło. Otrzyma wspaniałe wykształcenie, opanuje kilka języków i stanie się członkiem Towarzystwa Jezusowego. W przededniu obwodu chmielnickiego uda się na ziemie współczesnych Indii i Chin. Wkład Michaiła Boima (Michał Boym, 1614-1659) w orientalizmie, którego świat jeszcze nie docenił. Mimo, że był osobą na poziomie Marco Polo (Marco Polo, 1254-1324) i Mateo Ricci (Matteo Ricci, 1552-1610). Mniej znana, ale jego spuścizna nie ustępuje twórczości wyżej wymienionych postaci: dziełom Boima, jego opisom flory i fauny, opracowaniom kulturowym i językoznawczym itp. Za życia Boima znany intelektualista tamtych czasów, Athanasius Kircher (Atanazy Kircher, 1602-1680), a my musimy jeszcze dojść do pełnego „odkrycia” tej figury.
Własni „obcy” i czyiś „przyjaciele”
Podobnych przykładów jest wiele. Co ważniejsze, świadczą one o bliskości i zrozumieniu między ludźmi, którzy żyli na ziemiach Ukrainy, a mieszkańcami każdego innego zakątka tego, co nazywamy Europą. Przestrzeń ta charakteryzowała się w miarę identycznym systemem edukacji, a wartości nie różniły się zbytnio od siebie. Wykształceni ludzie czytali te same teksty, a ich uwaga skupiała się na tym samym kręgu autorytatywnych myślicieli. Budowali w podobnym stylu, ubierali się w ten sam sposób i przestrzegali podobnej etykiety i norm. Oddychaliśmy miejskim powietrzem, które czyniło nas wolnymi. Pomimo lokalnej specyfiki, ogólne trendy nie różniły się zbytnio zbytnio, a ludzie dogadywali się ze sobą. Tradycyjnie istniała jedna przestrzeń kulturowa.
Z drugiej strony mieszkańcy, którzy przez długi czas zamieszkiwali ziemie dzisiejszej Ukrainy, byli oddzieleni od siebie „mur” z przestrzenią zwaną Moskwą. „Mur” jest kulturowy, bo w Moskwie nie znali prawa magdeburskiego, humanizmu, reformacji, itp. Również „mur” ma charakter językowy i dyplomatyczny. Hetman Bohdan Chmielnicki potrzebował tłumacza, aby zrozumieć Moskali Moskali. W wizji struktury państwa i w tradycjach politycznych istnieje przepaść między elitami w tych obszarach. Naturalnie, kontakty między, powiedzmy, Rusią a Moskwą były powolne aż do połowy XVII wieku. To są różne światy. Oczywiste różnice dostrzegali „my” i „oni”.
W pierwszej połowie XVII wieku Guillaume de Beauplan (Guillaume de Beauplan, 1600-1673/1685). Francuski inżynier, który budował tu fortyfikacje i pałace. Beauplan zapoznał się również z życiem miejscowej ludności, historią i geografią regionu. Pozostawił po sobie cenne opisy i mapy ówczesnych ziem ukraińskich. Szczególnie cenne są informacje na temat oznaczania przestrzeni w jego pracach. Nawet tytuł pracy „Opis Ukrainy…”. Ukraina Beauplana, czyli kilka województw Rzeczypospolitej Obojga Narodów, rozciąga się „od granic Moskwy do granic Siedmiogrodu”.
Jeszcze ciekawiej jest z ojcem Janem (Żuchowiczem) (Jan Żuchowicz) z Towarzystwa Jezusowego. Zajmował wysokie stanowiska w strukturach zakonu jezuitów i jest autorem dzieł ikonicznych. Najcenniejsza „Relacja…” (Relatio de caedibus patrum ac fratrum S.I. in provincia Poloniae, 1665). Jest to opis ośrodków jezuickich w latach Chmielnickiego: straty, morderstwa, ocena wysiłku wymaganego do wznowienia działalności itp. Pojawiają się informacje o relacjach między przedstawicielami różnych wyznań, ciekawe podejście do oznaczania przestrzeni i opowiadania historii. Ksiądz Zuchowicz pisze o „Roksolanii”/”Rusi” jako o części Królestwa Polskiego. Region ten obejmuje Podole, Podlasie, Polesie, Wołyń i inne terytoria, a także Ukrainę w ramach województw kijowskiego, bracławskiego i czernihowskiego. Jezuita lokalizuje tę „Ruś” między Sanem a granicami Moskwy, między granicami Węgier i Litwy.
Ta próbka nie jest reprezentatywna. W tekstach można jednak odnaleźć pewien wzorzec dotyczący zagranicznego inżyniera, który przybył na nasze ziemie, a także mnicha, który spędził tu większość swojego życia. Obaj piszą o granicy, granicy, która oddzielała Rosję od Moskwy w XVII wieku. Do tej geograficznej i politycznej granicy należy oczywiście dodać metaforyczny «mur», który istniał między mieszkańcami tych terytoriów – w sensie kulturowym i ideologicznym.
Obraz świata rosyjskiego propagandysty
Bez względu na to, co radzieccy i rosyjscy propagandyści wymyślili na temat wspólnej kolebki i bratnich narodów, ludzie, którzy żyli na terytorium współczesnej Ukrainy i Rosji, zanim znaleźli się w ramach tego samego imperium, mieli więcej różnic. Życie pod różnymi władcami, w różnych formacjach państwowych, środowiskach kulturowych i ideologicznych. Jedność czy wspólna przestrzeń nie wchodzą w rachubę. Nie było i nie mogło być trwałego pragnienia i heroicznej walki o zjednoczenie tych terytoriów. Jest to sztucznie narzucone. Pomysł, że Ukraińcy nie są nikomu potrzebni, świat jest nam obcy, a wszyscy dookoła myślą o podziale naszych ziem i ich aneksji, jest również sprzeczny z kontekstem historycznym. Takie podejście jest promocją szkodliwego izolacjonizmu.
Jest to korzystne dla Rosji i jej propagandystów, ale nie dla Ukrainy. Okazuje się, że na przestrzeni dziejów Polacy i Węgrzy, a za nimi Watykan, „chcieli” nas pojmać. W okresie poprzedzającym wydarzenia związane z rewolucją godności i rosyjską inwazją w Ukrainę w 2014 r. panowało przekonanie, że wrogiem jest NATO, wspierane przez Amerykę. Ani Watykan, ani Stany Zjednoczone nie zaatakowały Ukrainy. Rosja, która w zagmatwanym obrazie świata imperialnych i sowieckich propagandystów jest niemal naszym jedynym przyjacielem i sojusznikiem, teraz drapieżnie i obłudnie, zupełnie bezkarnie, zabija Ukraińców i dewastuje nasz kraj. Cóż, jakich innych dowodów brakuje, aby zrozumieć, kto czerpie korzyści z podsycania wiary Ukraińców w izolacjonizm? Izolacjonizm, który w praktyce okazał się nie tylko szkodliwy, ale i morderczy.
