W miniony weekend w szwajcarskim kurorcie Bürgenstock odbyło się wydarzenie o znaczeniu globalnym – Szczyt Pokojowy, na którym wielu czołowych polityków z całego świata decydowało o tym, jak zakończyć wojnę rosyjsko-ukraińską. W poprzednim artykule nasza publikacja szczegółowo opisała już wszystkie osiągnięcia i błędy w obliczeniach tego wydarzenia, więc nie ma sensu wracać do tego zagadnienia. Lepiej zwrócić uwagę na reakcję Rosji.
Fakt, że przedstawiciele rosyjskich władz, czołowych polityków i kremlowskich propagandystów żarliwie krytykowali szczyt, świadczy o tym, że i tak przyniósł on znaczący efekt. Widać to było przecież jasno, jak Moskwa ze wszystkich sił i środków próbowała zakłócić szwajcarską konferencję, a kiedy zdała sobie sprawę, że ponosi porażkę, starała się ją zdyskredytować tak bardzo, jak to tylko możliwe.
Putin oddał swój główny strzał dzień przed szczytem, mając nadzieję, że ostatecznie zdewaluuje on Zachód. Na spotkaniu z kierownictwem rosyjskiego MSZ w piątek 14 czerwca rosyjski dyktator groźnie stwierdził:
„Dzisiaj składamy kolejną konkretną, realną propozycję pokojową. Jeśli Kijów i zachodnie stolice nadal będą go odrzucać, to w końcu będzie to ich sprawa, ich polityczna i moralna odpowiedzialność za kontynuację rozlewu krwi. Oczywiście realia na miejscu, na linii styczności, będą się nadal zmieniać nie na korzyść reżimu kijowskiego i warunki rozpoczęcia negocjacji będą inne.
Chciałbym podkreślić najważniejsze: istotą naszej propozycji nie jest jakiś tymczasowy rozejm czy zawieszenie broni, jak chce Zachód, aby odrobić straty, dozbroić reżim kijowski i przygotować go do nowej ofensywy. Powtarzam: nie chodzi o zamrożenie konfliktu, ale o jego ostateczny koniec. I powiem wam jeszcze raz: jak tylko Kijów zgodzi się na taki bieg wydarzeń, który jest dziś proponowany, zgodzi się na całkowite wycofanie wojsk z obwodów „DRL” i „ŁRL”, obwodów zaporoskiego i chersońskiego i naprawdę rozpocznie ten proces, jesteśmy gotowi rozpocząć negocjacje bez ich odkładania. Nasze pryncypialne stanowisko jest następujące: neutralny, niezaangażowany, nienuklearny status Ukrainy, jej demilitaryzacja i denazyfikacja. Co więcej, wszyscy generalnie zgodzili się z tymi parametrami podczas rozmów w Stambule w 2022 roku. Wszystko było jasne, jeśli chodzi o demilitaryzację, wszystko było określone, liczba czołgów, wszystko było uzgodnione.
Oczywiście prawa, wolności i interesy rosyjskojęzycznych obywateli Ukrainy muszą być w pełni zagwarantowane. Uznano nowe realia terytorialne, status Krymu, Sewastopola, „Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej”, obwodów chersońskiego i zaporoskiego jako podmiotów Federacji Rosyjskiej”.
Putin zaznaczył, że wojska ukraińskie powinny zostać wycofane „z całego terytorium tych regionów, w granicach administracyjnych, które istniały w momencie ich wkroczenia w Ukrainę”. „Gdy tylko Kijów zadeklaruje, że jest gotowy na taką decyzję i rozpocznie realne wycofywanie wojsk z tych regionów, a także oficjalnie ogłosi porzucenie planów wstąpienia do NATO, natychmiast, dosłownie w tym samym momencie, zarządzimy zawieszenie broni i rozpoczniemy negocjacje” – zapewnił rosyjski dyktator.
Dlaczego przytaczamy tak długi cytat z tej postaci? W końcu najprawdopodobniej sam nie wierzy w wykonalność takiego „planu pokojowego”. Oczywiście nikt w Ukrainie ani na Zachodzie nie potraktował propozycji Putina poważnie.
Kanclerz Niemiec Olaf Scholz powiedział: „To nie jest poważna propozycja”. Jednocześnie zarzucił Putinowi, że pokazuje to, co go naprawdę interesuje, czyli „klasyczne imperialistyczne zagarnianie terytoriów”. Premier Włoch Giorgia Meloni nazwała propozycje Putina „propagandą”. „To jest agresja na państwo, a pokój w Ukrainie nie oznacza, że Ukraina powinna się poddać, jak uważa Putin. Stawianie takich warunków jest bardzo złe” – powiedziała Meloni. Zagroziła Rosji, że wręcz przeciwnie, cały cywilizowany świat zmusi ją do kapitulacji. Brytyjski premier Rishi Sunak oskarżył Putina o „rozpowszechnianie fałszywych narracji o jego gotowości do negocjacji”. Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg zaznaczył, że propozycje Kremla „nie mają nic wspólnego z pokojowymi intencjami, są jedynie sposobem na kontynuowanie rosyjskiej wojny napastniczej”. „Wycofanie swoich sił z terytorium Ukrainy nie zależy od Ukrainy. To jest interes Rosji, aby wycofać swoje wojska z okupowanych ziem ukraińskich” – podkreślił szef NATO. „Putin nielegalnie okupował suwerenne terytorium Ukrainy. Nie ma prawa dyktować Ukrainie, co ma robić, aby osiągnąć pokój” – powiedział sekretarz obrony USA Lloyd Austin.
W konsekwencji Ukraina i jej partnerzy natychmiast odrzucili propozycje Putina jako bezwartościowe. Ostatecznie sam szef Kremla nie liczył na skuteczny efekt ultimatum. Widać to wyraźnie na filmie, w którym ogłasza swoją „przynętę na siły pokojowe”. Rosyjski przywódca odwraca wzrok niepewny siebie, ciągle wpatrujący się w kartkę papieru, jąkający się, powtarzający się.
Czy jednak rzeczywiście było to ultimatum? Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow zapewnił później na briefingu, że „nie jest to ultimatum, ale inicjatywa pokojowa”. I możemy się z nim nawet częściowo zgodzić. Oczywiście druga część tezy Pieskowa jest oczywistym kłamstwem, ponieważ wysuwanie bezprawnych roszczeń terytorialnych nie jest uważane za „inicjatywę pokojową” w żadnej praktyce stosunków międzynarodowych. Rzeczywiście, w formie propozycji Putina jest to klasyczne ultimatum, które opisuje żądanie i groźbę niespełnienia. Ale czym jest to zagrożenie? Przede wszystkim nie będzie już takich „dobrych” ofert. Poważnie? Czy to dobra sugestia? Przeżegnaj się. Drugim zagrożeniem jest to, że „realia w terenie, na linii styczności, będą się nadal zmieniać nie na korzyść reżimu kijowskiego”. Naprawdę? Cóż, spróbuj zmiany. Próby te obserwujemy od ponad dwóch lat.
Tak, propozycje Putina są bez znaczenia i ani Ukraina, ani Zachód nigdy ich nie zaakceptują. Warto jednak zauważyć, że nie mają już roszczeń do całej tzw. „Noworosji”, „rosyjskiego miasta Odessa”, „rosyjskiego miasta Charków”. Jak retorycznie pytają w takich przypadkach internetowe trolle: „Och, co się stało?” Stało się tak, że rosyjscy przywódcy, na czele z Putinem, zaczęli stopniowo zdawać sobie sprawę, jak nieudany i bezsensowny był plan inwazji w Ukrainę na pełną skalę i jakie konsekwencje ostatecznie okaże się to dla Rosji.
Kreml po raz kolejny zdecydował się więc na blef. W tym celu wrzucił nawet do amerykańskiej prasy projekt traktatu pokojowego, który został wypracowany w Stambule jeszcze w marcu 2022 roku. Spójrzcie, gdyby wtedy poparli Ukraińców, warunki byłyby dla nich znacznie lepsze niż teraz. A potem nie będzie. Chociaż nawet osoba o niezbyt dobrym analitycznym myśleniu będzie w stanie wyraźnie dostrzec, że dokument stambulski był jeszcze daleki od uzgodnienia. A propozycje strony rosyjskiej, gdyby Ukraina je wtedy zaakceptowała, faktycznie położyłyby kres suwerenności. Przypomnijmy też, że rozmowy stambulskie odbywały się w warunkach, gdy siły okupacyjne znajdowały się w pobliżu Kijowa, Charkowa, Sum i Czernihowa, gdy Rosjanie posiadali Chersoń, kontrolowali większość obwodu charkowskiego i grozili kociołkiem obrońcom Donbasu. Ale do końca roku Armii Obrony udało się znacznie poprawić swoje pozycje, a także otrzymać zachodnią broń, pojazdy opancerzone i amunicję.
Można zatem stwierdzić, że propozycje Putina nie miały wpływu (a jeśli miały, to wyłącznie pozytywnego dla Ukrainy) na zachodnich partnerów Ukrainy. Oczywiście te kraje, które już są po stronie rosyjskiej, w tym Korea Północna, Iran, Syria i Chiny, pozostały po swojej. Jak mówią, mają swój własny interes w wojnie rosyjsko-ukraińskiej.
Możemy założyć, że paplanina Putina jest przeznaczona dla jego „pożytecznych idiotów”. Co więcej, mówimy zarówno o celach kraju, jak i o siłach politycznych. Ale i w tym przypadku Putin się przeliczył. Jego wypowiedź znacząco poprawia bowiem pozycję międzynarodową Ukrainy (respektującej Kartę Narodów Zjednoczonych i działającą wyłącznie w jej ramach), a tym samym pogarszającej pozycję Rosji (wymazanej przez tę Kartę). Teraz wszyscy żołnierze sił pokojowych – od Południowoafrykańczyków po Brazylijczyków – mogą zostać podsunięci pod nos przez całkowicie nieuzasadnione żądania terytorialne Kremla, de facto lub de iure. Kraje afrykańskie powinny zademonstrować neokolonializm Putina z chęcią poszerzenia nowych terytoriów. Trudno sobie nawet wyobrazić, na jakiej podstawie Pekin będzie teraz próbował budować zapowiadany „alternatywny plan pokojowy”.
