W czasach, gdy Adam i Ewa żyli w raju i porozumiewali się z Bogiem, posługiwali się językiem polskim. Wszystkie języki wywodzą się z języka polskiego. Jest jednym z najstarszych! Jeśli nie najstarszy! Pierwsi ludzie mówili po polsku. Polacy są najstarszym narodem. Jako następcy Scytów odziedziczyli władzę polityczną nad światem. Tytuł pokoju z Libanu został przeniesiony na Polskę, a Polacy muszą w przyszłości wypełnić misję: wyzwolić Azję i Afrykę od niewiernych…
Nie, to nie jest fragment Protokołów Mędrców Syjonu
Ponowna lektura powyższych linijek prowadzi do wniosku, że ich autorem jest polska wersja Dana Browna, teoretyka spiskowego. Tym bardziej zaskakujące jest to, że te słowa i zawarte w nich śmiałe stwierdzenia należą do mnicha z rzymskokatolickiego zakonu monastycznego. Jeszcze więcej. Ich autorem jest doktor teologii, pisarz i kompozytor, kronikarz, franciszkanin Wojciech Dębolęcki (Wojciech Dębołęcki, 1585–1646). Studiował w Krakowie, zwiedził Rzym i Wenecję – zwłaszcza ze względu na potrzeby edukacyjne. Dembolęcki był uczestnikiem jednego z najkrwawszych wydarzeń ówczesnej Europy – wojny trzydziestoletniej (1618–1648). Ostatecznie powrócił do Rzeczypospolitej Obojga Narodów i osiadł w Kamieńcu, a później we Lwowie.
Choć opinie o Wojciechu Dębolęckim i jego działalności są różne, to na ogół budzi on sympatię. Demołeński założył w Kamieńcu wspólnotę ludzi o podobnych poglądach, którzy wykupywali jeńców z tureckiej niewoli. Trudno wyobrazić sobie bardziej godne zajęcie w tamtych czasach. We Lwowie był kaznodzieją w ośrodku franciszkańskim, później kronikarzem tego zakonu i prowincjałem. Demboleński pisał dzieła historyczne, opracowywał kroniki i był wybitną postacią.
Integralną częścią twórczości Wojciecha Dębolęckiego jest praca, której opowiedzenie idei znalazło się na początku artykułu. Niniejszy tekst nosi tytuł Wywόd jednowładnego państwa świata, czyli „Wycofanie się suwerennego państwa świata” (Warszawa, 1633). To jedno z najsłynniejszych dzieł Demboleckiego, które przyniosło mu uznanie. Utwór napisany jest w duchu powszechnych w tym czasie idei sarmatyzmu. Idea, że elity Rzeczypospolitej Obojga Narodów wywodzą się od wojowniczych Sarmatów, którzy zamieszkiwali północny region Morza Czarnego. Tekst Dębolęckiego jest bardzo osobliwy. Pełno w niej fantazji autora i rozpowszechnianych wówczas pseudohistorycznych informacji.
Nic specjalnego. Czy to nie dla nas?
Sarmatyzm był ważną częścią życia publicznego tamtych czasów. Dzieła literackie, przemówienia, a zwłaszcza panegiryki – w żadnej z tych dziedzin nie mogło zabraknąć sarmatyzmu. Nie należy jednak lekceważyć tego sposobu myślenia. Idee te nie zawsze miały charakter komiczny i kosmiczny, jak dziś skłonni jesteśmy postrzegać twórczość Wojciecha Dębolęckiego. Idee sarmatyzmu były adresowane przez elity i duchowieństwo. Przypomnijmy przemówienie w Sejmie znanego prawosławnego senatora Rzeczypospolitej Obojga Narodów, wojewody kijowskiego Adama Kysila (1600-1653). W 1641 r. powiedział: „Nasi przodkowie, ruscy Sarmaci, dobrowolnie przyszli do Twych łask, Sarmaci polscy…[…]. Nie do kraju, ale z krajem, nie do religii, ale do religii, nie do tytułów i wyróżnień, ale do tytułów i wyróżnień – tak doszliśmy do naszej wspólnej Ojczyzny”. W percepcji tego polityka Sarmaci to „Rosjanie” i „Polacy”, i to na szczeblu oficjalnym.
Sarmatyzm był ideologią szlachty – ponadnarodową i społecznie zorientowaną. Genezy idei sarmatyzmu można doszukiwać się już w pracach kronikarza Jana Długosza (Jan Długosz, 1415–1480). Do tej koncepcji odniósł się Marcin Kromer (Marcin Kromer, 1512–1589), Marcin Bielski (Marcin Bielski, 1494–1575) i innych autorów. Sarmatyzm był elementem samoidentyfikacji szlachty i magnatów Rzeczypospolitej Obojga Narodów: Potockiego, Zamoyskiego, Radyvyło, Wiśniowieckiego itp. Idee te miały również znaczący wpływ na kulturę. Na przykład „Portret sarmacki”.
Każdemu według ideologii
Swego czasu istniał popularny mit o pochodzeniu Kozaków. Zwracali się do niego autorzy, którzy gloryfikowali Kozaków, przedstawiając ich jako znaczącą siłę w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, poziom szlachty i spadkobierców książąt ruskich. Nie są jednak sami. O związku Kozaków z Chazarami/Kozakami pisał polski kronikarz Maciej Stryjkowski (Maciej Stryjkowski, 1547–1593?), takie myśli znajdujemy u Dymitra (Tuptalo), w „kronikach kozackich”. W preambule do „Paktów i Konstytucji Praw i Swobód Armii Zaporoskiej…” (1710), lepiej znany jako Konstytucja Pyłypa Orłyka, „Lud Kozacki” jest związany z „ludem Kozarów”. Chazarowie byli sąsiadami Rusi i kontrolowali handel w regionie, mieli wpływ na historię naszych ziem. Jednak zarówno w teorii kozarsko-kozackiej, jak i sarmacko-szlacheckiej konstrukty ideologiczne dominują nad tłem historycznym.
Kozacy i Chazarowie. Szlachta Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Sarmaci. Rusowie i sarmackie plemię Roksolanów („Roksolania” Sebastiana K.lyonovych, prace Stanisława Orichowskiego-Roksolany). Tendencje te są praktyką czasu. Szlachta na terenie współczesnych Węgier w starożytności wywodziła się od Hunów. Krążyły mistyfikacje o pierwszych przodkach, założycielach ludów: Rusi, Lachu, Czecha itp. Zawsze, bez względu na wykształcenie i stanowisko, ludzie wierzyli w ideologie, które wprowadzały ich w błąd.
Sekta Świętego Jednorożca
Wojciech Dębolęcki nie jest jedynym autorem, którego „teologiczne” dzieło zawiera informacje o świadomych i zmotywowanych kotach budujących wieżę Babel. Za autora pierwszej encyklopedii na naszym terenie uważa się mnicha Towarzystwa Jezusowego Benedykta Chmielowskiego (Benedykt Chmielowski, 1700–1763). Mieszkał na ziemiach ukraińskich Rzeczypospolitej Obojga Narodów, związany był ze Lwowem i Łuckiem. Jego traktat został wydany we Lwowie Nowe Ateny (1745–1746). Tekst zawiera wszystko, co było znane ówczesnemu człowiekowi z historii, geografii, architektury, spraw wojskowych itp. Jest jednak pewien niuans. Współczesnemu czytelnikowi, wychowanemu w duchu racjonalizmu, trudno jest dostrzec Chmielowskiego i jego tekst.
W twórczości tego mnicha podejście do porządkowania informacji jest dla nas niezwykłe. Autor przelał na papier całą wiedzę i idee znane człowiekowi swoich czasów. W Nowych Atenach istnieją dowody na narodziny ludzi o zwierzęcym wyglądzie. Co więcej, miało się to rzekomo stać w krainach, których ani autor, ani jego czytelnicy nie mieli okazji odwiedzić. Jednorożec, feniks, głowa psa i ryba Lewiatan – czy istnieją? Chmiełowski nie udziela odpowiedzi twierdzącej. Zamiast tego zastanawia się, gdzie szukać ruin wieży Babel, słupa soli, w który zamieniła się biblijna żona Lota, i gdzie jest raj. Benedikt Chmielowski i jego twórczość to coś niezwykłego i egzotycznego, nie do końca niezrozumiałego, nie tak łatwego w odbiorze.
Nie oznacza to jednak, że nie można do tego tematu powrócić, zrozumieć i zinterpretować. Chmielowski zwrócił na siebie uwagę polskiej pisarki, laureatki Nagrody Nobla w dziedzinie literatury Olgi Tokarczuk. Stał się bohaterem jej dzieła „Księga Jakuba” (Księgi Jakubowe, 2014).
Imperialna trucizna
Każdy z wymienionych wyżej tekstów czy idei jest trudny do odbioru dla człowieka XXI wieku bez przygotowania. Nie można ich nazwać inaczej niż nonsensem, fikcją i nonsensem. Opinia ta wydaje się słuszna, ponieważ nie wierzymy w niezawodność żadnego z systemów dźwięcznych. Są śmieszne, nielogiczne. Trudno pogodzić się z tym, że ludzie mogą wierzyć w coś takiego. Nie należy jednak być zbyt kategorycznym i potępiać. Jeszcze kilkanaście lat temu wielu Ukraińców wierzyło w bajkę o bratnich narodach. Uważali, że my, Rosjanie i Białorusini, pochodzimy z tej samej kolebki i łączy nas jakaś wspólność. Czy ten nonsens nie jest śmieszny i bezpodstawny? Czy nie jest oczywiste, że „rosyjski świat” jest tą samą fantastyczną konstrukcją, która nie ma nic wspólnego z rzeczywistością?
Starożytne mity wprowadzały ludzi w błąd i blokowały racjonalne i empiryczne postrzeganie otaczającego ich świata. Mity naszych czasów, narzucone przez imperialne reżimy, okazały się nie tylko trujące, ale i śmiertelne. Każdy, kto świadomie lub nie, świadomie lub nie, wierzył i nadal wierzy w bajki o „jednym narodzie” i mutancie od kołyski, ale bawi się wrogą propagandą. Te konstrukty były i są narzędziami w rękach wroga. Z tej broni często strzela się. Dlatego nie należy potępiać ludzi starożytnych epok za utopijne idee. To kwestia naszej świadomości ich światopoglądu. Konieczne jest uporządkowanie spraw w naszych głowach i pozbycie się trujących i morderczych konstruktów imperialnej propagandy. To sprawa życia i śmierci.
Aby nie stać się ofiarą i celem, Ukraińcy muszą w końcu porzucić imperialne ideologie propagandowe. Ci, którzy są wyciągani z worka za uszy, zatruwają świadomość i nie mają nic wspólnego z rzeczywistością historyczną. Przygotowują one jedynie grunt pod przyszłe zbrodnie Moskwy.
