24 lutego 2024 roku Ukraina będzie obchodzić drugą rocznicę pełnoskalowej wojny z Rosją. Dokładnie dwa lata temu obudziliśmy się w innej rzeczywistości. Od tego czasu Ukraińcy byli świadkami wielu tragedii i triumfów, porażek i zysków, porażek i zwycięstw. Każdy z nas ma chwile, które najbardziej zapadają w pamięć podczas inwazji na pełną skalę.
Starałem się zebrać najważniejsze epizody wojny na zdjęciach i filmach.
Rok 2022
Dla większości z nas ta wojna zaczęła się od oglądania szokujących filmów przedstawiających siły rosyjskie przeprowadzające masowe ataki na cele cywilne i wojskowe w całej Ukrainie. Na przykład atak na lotnisko w Iwano-Frankiwsku.
Już o 06:42 Wołodymyr Zełenski nagrał swoje pierwsze przemówienie do Ukraińców. Prezydent Ukrainy ogłosił faktyczny początek wojny i zapowiedział wprowadzenie stanu wojennego w całym kraju. Prezydent wezwał również obywateli, aby nie wpadali w panikę i ufali Siłom Zbrojnym Ukrainy.
Później pojawiły się nagrania długich kolumn rosyjskiego sprzętu przekraczających granicę rosyjsko-ukraińską od północy, wschodu i południa.
Tego samego dnia rosyjscy spadochroniarze najpierw próbowali zająć strategicznie ważne miasto Hostomel pod Kijowem.
Również 24 lutego zabrzmiało jedno z najbardziej symbolicznych zdań tej wojny. Rosyjski krążownik Moskwa i okręt patrolowy Wasilij Bykow podpłynęły do ukraińskiej wyspy Wyspa Węży i dwukrotnie zażądały poddania się garnizonu straży granicznej. Na co jeden z ukraińskich obrońców odpowiedział: „Rosyjski okręcie wojenny, idź się!”. Po kilkugodzinnych walkach rosyjscy okupanci zajęli wyspę, część pograniczników zginęła, a część dostała się do niewoli.
Niemal natychmiast po rozpoczęciu inwazji pojawiły się zdjęcia pierwszych jeńców rosyjskich. Żołnierze 93 Brygady Zmechanizowanej wzięli do niewoli dwóch rosyjskich okupantów z jednostki wojskowej 91701 Pułku Strzelców Zmotoryzowanych Jampil. Zarówno oni, jak i ich następcy mówili później, że rzekomo nie wiedzieli o początku wojny i „zgubili się, gdy poszli na studia”.
Pierwsi rosyjscy żołnierze wzięci do niewoli
26 lutego dowódca Azowa Denys Prokopenko, który dowodził obroną Mariupola, po raz pierwszy zwrócił się do obrońców miasta, wzywając ich do walki do końca. W sumie obrona bohaterskiego miasta trwała 86 dni, z czego 82 zostały całkowicie otoczone.
27 lutego Rosjanie ostrzelali lotnisko w Hostomlu i zniszczyli An-225 Mrija, ukraiński superciężki samolot transportowy, który był największym i najpotężniejszym na świecie.
Zniszczony An-225 „Mrija” w Hostomlu
9 marca okupanci zrzucili bomby na szpital położniczy w Mariupolu. Wtedy zginęły trzy osoby, w tym dziecko. 17 osób zostało rannych.
Następstwa rosyjskiego ostrzału szpitala położniczego w Mariupolu (fot. Yevhen Maloletka, AP)
10 marca 2022 roku Rosjanie przypuścili zmasowany atak na miasto Browary, ale zostali pokonani. Walki toczyły się na autostradzie M01 w pobliżu wioski Skybin. Konwój z rosyjskimi pojazdami opancerzonymi został zniszczony, a dowódca 6. pułku czołgów zlikwidowany.
W ciągu kilku dni stało się jasne, że rosyjska ofensywa na północy zakończyła się niepowodzeniem. Pod koniec marca Rosjanie wykonali pierwszy „gest dobrej woli” i wycofali się z północnych regionów Ukrainy, pozostawiając tam dziesiątki jednostek zniszczonego i porzuconego sprzętu.
Zniszczony rosyjski sprzęt w Irpieniu (fot. Serhij Nużenko, Radio Swoboda)
Radość ze zwycięstwa szybko jednak minęła, gdy dowiedziano się o okrucieństwach popełnianych przez wojsko rosyjskie na okupowanych terytoriach. Tylko w obwodzie kijowskim Znaleźli 15 miejsc masowego pochówku ludności cywilnej i trzy izby tortur, w których okupanci znęcali się nad Ukraińcami. Największy zbiorowy grób odkryto w pobliżu kościoła św. Andrzeja Pierwszego Powołanego w Buczy. Tam funkcjonariusze organów ścigania ekshumowali 116 ciał cywilów.
8 kwietnia Rosja popełniła kolejną zbrodnię wojenną, wystrzeliwując pocisk Toczka-U na dworzec kolejowy w Kramatorsku. W wyniku ataku zginęło 61 osób, w tym siedmioro dzieci.
Zakrwawiona dziecięca zabawka z zaatakowanego dworca kolejowego w Kramatorsku (fot. ArmyInform)
13 kwietnia okręt flagowy Floty Czarnomorskiej Federacji Rosyjskiej, krążownik rakietowy Moskwa (to ukraińskie wojsko wysłało go z wyspy Zmiinyi 24 lutego w dobrze znanym kierunku, – przyp. red.) zatonął po trafieniu dwoma przeciwokrętowymi pociskami manewrującymi R-360 Neptun.
Krążownik Moskwa tonie po trafieniu pociskami przeciwokrętowymi Neptun
Również w kwietniu, ponad miesiąc po rozpoczęciu inwazji, siłom rosyjskim udało się całkowicie oblegać ukraińskie wojsko pozostające na terenie zakładów Azowstal. Przez ponad miesiąc Rosjanie nie byli w stanie przełamać oporu ukraińskich obrońców. Część walk w Azowstalu została sfilmowana przez żołnierza Azowa Mykołę Kuszcza ze znakiem wywoławczym „Mróz”, który później zmontował i zmontował Opublikowany Film z żywym doświadczeniem działań wojennych.
Na dzień 16 maja huta wynosiła, według różnych źródeł, od 1,7 tys. ton. do 2,4 tys. ton Ukraińscy żołnierze, z których 600 zostało rannych.
17 maja okazało się, że obrońcy Azowstalu otrzymali sygnał od naczelnego dowództwa o prawie do opuszczenia terenu kombinatu metalurgicznego w celu ratowania życia. Od 20 maja do niewoli rosyjskiej dostały się setki obrońców.
23 czerwca Ukraina otrzymała status kandydata do członkostwa w UE. Jednak tego samego dnia miało miejsce równie ważne wydarzenie – w Ukrainę dotarły pierwsze amerykańskie HIMARS-y.
7 lipca wojsko Sił Zbrojnych Ukrainy podniosło ukraińską flagę nad wcześniej wyzwoloną Wyspą Węży z napisem: „Pamiętajcie o rosyjskim okręcie wojennym, Wyspa Węży to Ukraina!”.
W nocy 29 lipca w kolonii w Ołeniwce w obwodzie donieckim Rosjanie wysadzili barak, w którym przetrzymywani byli ukraińscy jeńcy. Zginęło wówczas ponad 50 ukraińskich żołnierzy, w tym bojownicy Azowa.
Ruiny koszar w Ołeniwce
6 września rozpoczęła się kontrofensywa charkowska, operacja, którą wielu ekspertów uważa za najbardziej udaną w całej wojnie. Po niespodziewanym przedarciu się w głąb wojsk rosyjskich Ukraina wyzwoliła prawie cały obwód charkowski, w tym Bałakliję, Iziumu i Kupiańsk.
21 września Ukraina zwróciła z rosyjskiej niewoli część obrońców Mariupola, w tym wojsko Azowa. W zamian za 200 ukraińskich obrońców Ukraina wydała Wiktora Medwedczuka. W zamian za pięciu dowódców obrońców Mariupola, którzy wyjechali do Turcji pod protektoratem Erdogana, Ukraina przekazała Rosji 55 więźniów.
Równolegle z kontrofensywą charkowską miała miejsce również kontrofensywa chersońska, która trwała do 11 listopada 2022 roku. W wyniku operacji cały prawobrzeżny obwód chersoński, w tym Chersoń, został wyzwolony spod okupacji rosyjskiej.
W międzyczasie, 8 października, na moście krymskim rozległa się pierwsza poważna eksplozja. Ciężarówka wypełniona materiałami wybuchowymi zawaliła dwie połowy części drogowej mostu.
Częściowo zniszczony most krymski
Od listopada 2022 r. rosyjskie rakiety uderzają w ukraińską infrastrukturę energetyczną. Niektóre miasta pogrążyły się w ciemnościach, w kraju wprowadzono harmonogramy przerw w dostawie prądu, a Ukraińcy zaczęli masowo kupować generatory.
Rok 2023
Rok poDla Ukrainy była to kontynuacja rosyjskiego terroru – Rosjanie ponownie zaatakowali nas dronami kamikadze. Siły obrony przeciwlotniczej zestrzeliły w Sylwestra 45 Shahed-131/136.
Wrak rosyjskiego drona z cynicznym życzeniem Rosjan (fot. Andrij Nebytow)
Na początku 2023 roku rosyjska ofensywa na Bachmut osiągnęła swój szczyt. W sumie ukraińskie wojsko broniło miasta przez dziewięć miesięcy, ale ostatecznie wycofało się z całkowicie zniszczonego wówczas Bachmutu. Straty Rosjan oszacowano na 60 tysięcy. zabitych i rannych – czyli około jednego żołnierza na każde pół metra okupowanego terytorium.
Również w styczniu Ukraińców czekały dwie straszne tragedie. Najpierw, 14 stycznia, rosyjska rakieta uderzyła w budynek mieszkalny w Dnieprze, zabijając 46 osób.
18 stycznia helikopter Państwowej Służby ds. Sytuacji Nadzwyczajnych rozbił się w pobliżu przedszkola w Browarach w obwodzie kijowskim. Na pokładzie znajdowali się szefowie MSW: minister Denys Monastyrski, pierwszy wiceminister Jewhen Jenin i sekretarz stanu w MSW Jurij Łubkowycz, ich asystenci, a także trzech członków załogi Państwowej Służby ds. Sytuacji Nadzwyczajnych. Żaden z nich nie przeżył. Łącznie zginęło 14 osób, w tym jedno dziecko.
Konsekwencje katastrofy lotniczej w Browarach
6 marca w mediach społecznościowych pojawiło się szokujące nagranie pokazujące egzekucję ukraińskiego jeńca wojennego straconego przez Rosjan za hasło „Chwała Ukrainie”. Zginął żołnierz 163. batalionu Obrony Terytorialnej Ołeksandr Matsiewski. Zastrzelenie przez Rosjan nieuzbrojonego więźnia wywołało falę potępienia nie tylko w Ukrainie, ale także w innych krajach świata.
Na początku lata rozpoczęła się długo oczekiwana kontrofensywa Sił Zbrojnych Ukrainy. Według wstępnych planów wojska ukraińskie miały w ciągu kilku miesięcy przełamać rosyjską obronę i dotrzeć do wybrzeża Morza Azowskiego oraz odciąć rosyjskie połączenie lądowe z okupowanym Krymem. Pełna realizacja tych planów nie była możliwa. Jednak dzięki niesamowitym wysiłkom Sił Zbrojnych Ukrainy udało im się przełamać rosyjską linię obrony w Zaporożu i zdobyć przyczółek na wyzwolonych terytoriach. Ukraińskiemu wojsku udało się również odłamać część terytoriów w pobliżu Bachmutu i utworzyć przyczółek na lewym brzegu obwodu chersońskiego.
Już 6 czerwca Rosjanie wysadzili w powietrze Kachowską Elektrownię Wodną, dokonując w zasadzie aktu ekobójstwa. Woda zalała około 80 miejscowości, a nie da się obliczyć dokładnej liczby ofiar, ponieważ zalane zostały również tereny okupowane.
23 czerwca konflikt między Ministerstwem Obrony Federacji Rosyjskiej a PKW Wagnera osiągnął apogeum i doprowadził do zamieszek, które okazały się „bezsensowne i bezlitosne”: wagnerowcy prawie dotarli do Moskwy, po czym przeprowadzili rozmowy z władzami rosyjskimi i przenieśli się na Białoruś. Następnie ich przywódca, Jewgienij Prigożyn, został wyeliminowany przez rosyjską obronę przeciwlotniczą, zestrzeliwując swój samolot, a być może najbardziej gotowa do walki rosyjska jednostka, PKW Wagnera, faktycznie przestała istnieć.
Zniszczony samolot Jewgienija Prigożyna
8 lipca w Ukrainę powrócili dowódcy obrońców Azowstalu, którzy przebywali w Turcji po niewoli rosyjskiej: Denys Prokopenko, Światosław Palamar, Serhij Wołyński, Ołeh Chomienko i Denys Szlega.
17 lipca na Moście Krymskim ponownie rozległy się eksplozje. Tym razem został zaatakowany przez ukraińskie drony nawodne. Wybuchy uszkodziły dwa przęsła mostu i znacznie spowolniły logistykę armii rosyjskiej.
22 września Siły Zbrojne Ukrainy uderzyły w tymczasowo okupowaną przez Rosjan kwaterę główną Floty Czarnomorskiej w Sewastopolu, budynek doznał znacznych uszkodzeń i wybuchł pożar. Podczas ataku na kwaterę główną zginęło 34 rosyjskich oficerów.
5 października Rosjanie przeprowadzili atak rakietowy na wieś Groza w obwodzie charkowskim. Pocisk Iskander uderzył w sklep-kawiarnię, w której odbywała się uroczysta kolacja, w której wzięło udział około 60 z 330 mieszkańców Grozy. W wyniku ataku zginęło 59 osób. Artylerzystami okazali się dwaj dawni mieszkańcy, 30-letni Wołodymyr Mamon i jego brat, 23-letni Dmytro Mamon, którzy uciekli do Rosji podczas deokupacji obwodu charkowskiego.
9 paźRosjanie rozpoczęli nową falę zakrojonej na szeroką skalę ofensywy na Awdijiwkę. Po tym wydarzeniu straty okupantów znacznie wzrosły. Miesiąc później pola pod miastem zostały dosłownie zasłane ciałami zlikwidowanych żołnierzy rosyjskich.
29 grudnia Rosja przeprowadziła jeden z najbardziej zmasowanych ataków na terytorium Ukrainy, wystrzeliwując 158 dronów i rakiet. Eksplozje odnotowano w obwodach lwowskim, kijowskim, charkowskim, dnieprzańskim i czerkaskim, sumskim i odeskim. Zginęło ponad 40 osób, a ponad 150 zostało rannych.
Rok 2024 i co dalej
W nocy 2 stycznia Rosja przeprowadziła kolejny zmasowany połączony atak w Ukrainę przy użyciu rakiet i dronów. Głównymi celami były Kijów i Charków. W sumie Rosjanie wystrzelili w Ukrainę 99 rakiet różnych typów oraz drony kamikadze. Taras Chmut, szef fundacji Come Back Alive, nazwał atak „największym na świecie połączonym atakiem rakietowym”.
24 stycznia rozbił się rosyjski wojskowy samolot transportowy Ił-76. Według wstępnych danych przewoził pociski dla systemu obrony powietrznej S-300. Rosyjscy propagandyści natychmiast zaczęli przekonywać, że na pokładzie samolotu znajdują się rzekomo ukraińscy więźniowie. Nie przedstawiono jednak na to żadnych wiarygodnych dowodów.
8 lutego Wołodymyr Zełenski zdymisjonował Wałerija Załużnego, który przez ponad dwa lata pełnił funkcję Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i stał się jednym z symboli ukraińskich zwycięstw. Zamiast Załużnego nowym głównodowodzącym został Ołeksandr Syrski.
Wołodymyr Zełenski i Wałerij Załużny na spotkaniu w dniu odwołania Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych Ukrainy
17 lutego, po długotrwałych walkach, Siły Zbrojne Ukrainy opuściły Awdijiwkę w obwodzie donieckim i przeszły do defensywy na korzystniejszych liniach. W ciągu zaledwie czterech miesięcy ofensywy na Awdijiwkę rosyjscy okupanci ponieśli straty w wysokości 47 tys. zabitych i rannych. Lud. Na briefingu w Monachium Wołodymyr Zełenski powiedział, że stosunek strat ukraińskich żołnierzy do Rosji w rejonie Awdijiwki wynosi jeden do siedmiu.
Ukraina wkracza w trzeci rok wojny na pełną skalę w zupełnie innych nastrojach. Bez amerykańskiej pomocy wojskowej, bez czekania na kontrofensywę i bez ciągłego mówienia o zwycięstwie. Linia frontu niewiele się zmieniła w ciągu roku. Zamiast tego mamy nowe dowództwo wojskowe, nowe zasady mobilizacji oraz szereg wewnętrznych problemów politycznych i skandali korupcyjnych.
W tym samym czasie błędem byłoby stwierdzenie, że wojna w Ukrainie znalazła się w impasie, ponieważ rok 2024 może być rokiem konsolidacji dla Europy, która wydaje się wreszcie trzeźwo oceniać pełne zagrożenie rosyjską agresją. Z pomocą sojuszników i jedności wewnętrznej prawdopodobnie będziemy w stanie przetrwać, zaakceptować, że ta wojna będzie trwała długo, a prędzej czy później i tak wygramy.
