Pod koniec 2023 r. socjologowie odnotowali wyraźną tendencję spadkową w notowaniach obecnego ukraińskiego rządu. Spadek zaufania do prezydenta, rządu, parlamentu i większości instytucji odbywa się na tle nieudanej kontrofensywy, problemów z zewnętrzną pomocą finansową i gorących dyskusji wokół mobilizacji. Ukraińcy mają powody, by krytykować działania władz. Jest zbyt wiele kwestii, którymi należy się zająć, a podejście radykalnie zmienić. Jednak po fali niezadowolenia ważne jest, aby nie przekroczyć niebezpiecznej linii, za którą rozpoczynają się niekontrolowane procesy zagrażające ukraińskiej państwowości.
Wyniki grudniowego badania KIIS Potwierdzić zmiany nastrojów społecznych w Ukrainie. W porównaniu z grudniem 2022 r. narasta krytyczny stosunek do pracy władz. Odsetek tych, którzy ufają Radzie Najwyższej, spadł z 35% do 15%, a odsetek tych, którzy nie ufają, wzrósł z 34% do 61%. Zaufanie do rządu spadło z 52% do 26%, nieufność wzrosła z 19% do 44%. Prezydent Wołodymyr Zełenski do tej pory utrzymywał dodatni bilans zaufania. Nie oszczędzono mu jednak fali publicznego rozczarowania. Obecnie głowie państwa ufa 62 proc., a nie ufa mu 18 proc. W grudniu 2022 r. prezydentowi ufało 84 proc., nie ufało mu 5 proc. Analitycy przewidują, że zaufanie do prezydenta będzie nadal spadać.
Dlaczego Ukraińcy coraz bardziej krytycznie oceniają działania władz? Logiczne wydaje się tłumaczenie, że jest to konsekwencja wpływu rosyjskich operacji informacyjno-psychologicznych mających na celu destabilizację sytuacji w państwie. Ale w większości przypadków nie odzwierciedla rzeczywistości. Oczywiście Kreml stara się zasiać wątpliwości co do zdolności Ukrainy do skutecznego odparcia inwazji armii rosyjskiej. Moskwa rozpowszechnia również fałszywe sygnały wśród zachodnich odbiorców. Kreml może próbować manipulować nastrojami w Ukrainie. Ale nie musisz czynić go wszechmocnym i wszechmocnym. Po pierwsze, istnieje wiele wewnętrznych obiektywnych przyczyn wzrostu niezadowolenia społecznego.
Ukraińcy są przyzwyczajeni do krytykowania każdego rządu i traktowania go z nieufnością. Prawdopodobnie jest to cecha mentalna naszego narodu, który przez długi czas nie miał własnego państwa. Jest wiele pytań do obecnego rządu. Ale z jakiegoś powodu, po fali krytyki, społeczeństwo zapomina, że to samo wybrało ten rząd. I, słusznie zarzucając urzędnikom korupcję, nieudolną politykę kadrową, zbyt powolne rozmieszczanie własnego kompleksu wojskowo-przemysłowego, ludzie zapominają, że część odpowiedzialności spoczywa na nich.
Ukraińcy są podatni na huśtawki emocjonalne. Bardzo często podejmując decyzje, opierają się nie na chłodnej kalkulacji i analitycznie motywowanych wnioskach, ale na krótkotrwałym impulsie emocjonalnym. Ale emocje nie są z natury stabilne. Mają zdolność do zmiany i zanikania. Albo idź na odwrót. Kiedy człowiek kieruje się emocjami, widzi tylko jedną część rzeczywistości. Jej pogląd na stan rzeczy nie obejmuje różnorodności obecnej sytuacji. Taką osobą łatwo manipulować, oferując jej fakty, które zdają się wzmacniać już ukształtowany, ale powierzchowny i jednostronny obraz świata.
Z Zełenskim dzieje się teraz to samo, co z Poroszenką. Jeszcze w 2014 roku Ukraińcy wybrali Petra Poroszenkę na prezydenta, wierząc w jego obietnicę szybkiego zakończenia operacji antyterrorystycznej w Donbasie. Oczywiście taka obietnica była niesprawiedliwa wobec wyborców. Przecież pragnienie Ukrainy zakończenia wojny z Rosją nie wystarczy. Wymaga pragnienia drugiej strony. A Rosja nie miała zamiaru kończyć działań wojennych. Putin nie planował zwrotu Ukrainie Krymu i okupowanych części Donbasu. Wręcz przeciwnie, planował zająć nowe terytoria. I na tym tle w społeczeństwie rozeszły się absurdalne pogłoski, że winę za wojnę ponosi nie tyle Rosja, co ukraiński rząd. Mówią, że handlarze czerpią zyski i nie chcą osiągnąć pokoju. Dlatego, gdy w listopadzie 2018 roku Rosjanie zajęli trzy ukraińskie okręty w Cieśninie Kerczeńskiej, wielu obwiniało za ten incydent ukraińskie władze. Podstępny Poroszenko rzekomo celowo zainscenizował prowokację, aby nie przeprowadzić wyborów, w których mógłby przegrać.
Oczywiście jest wiele pytań dotyczących piątego prezydenta. Ale są też pytania o infantylne społeczeństwo ukraińskie, które z jakiegoś powodu, w przypływie krytyki, zapomniało, kto jest prawdziwym wrogiem Ukrainy.
W 2019 roku Ukraińcy wybrali prezydenta Zełenskiego, naiwnie wierząc w jego obietnice zakończenia wojny w Donbasie w ciągu roku. W rzeczywistości, nawet przy największych chęciach, Zełenski nie mógł tego zrobić sam. Bo klucze do wojny i pokoju leżą w Moskwie. Rosja nie zmieniła swoich planów wobec Ukrainy. Jej celem jest zniszczenie państwa ukraińskiego, ukraińskiej tożsamości i powrót Ukrainy w orbitę „rosyjskiego świata”. Jednak przed inwazją na pełną skalę znaczna część społeczeństwa z jakiegoś powodu o niej zapomniała. W tym ukraińskie władze, które nie doceniły rosyjskiego zagrożenia.
Słusznie krytykując dziś ukraiński rząd i domagając się od niego większej skuteczności, nie ma potrzeby przekraczać niebezpiecznej granicy. W którym krytyka przeradza się w destrukcyjną. Wtedy obraz prawdziwego wroga jest wyrównany i rozmyty. Głównym obiektem nienawiści i niezadowolenia nie jest agresor i okupant, nie Rosja, ale jej własny rząd. Może to mieć bardzo złe konsekwencje.
Przypomnijmy sobie wydarzenia sprzed stu lat. W tym czasie Ukraińcy byli również bardzo podejrzliwi wobec swojego rządu. Władza ukraińska w dobie walki narodowowyzwoleńczej była rzeczywiście nieskuteczna, nieudolna i słaba. Ale to była jego własna siła. A gdyby ukraińska państwowość została zachowana na początku XX wieku, udałoby się zmienić przywódców. Wybierz inne. Albo sprawić, by ewoluował i rozwijał się. Tak się jednak nie stało.
W czasie walk narodowowyzwoleńczych w latach 1917-1920 co najmniej kilka milionów Ukraińców miało doświadczenie wojskowe. W 1914 roku zostali zmobilizowani do służby przez Imperium Rosyjskie i Austro-Węgry i wzięli udział w I wojnie światowej. W tym czasie około 5 milionów Ukraińców walczyło o obce państwa i obce interesy, zabijając się w szczególności nawzajem. Ale kiedy kilka lat później pojawiła się historyczna szansa na odzyskanie niepodległości Ukrainy, z tej wielomilionowej armii nie pozostało prawie nic.
W kolejnych latach Ukraińcy na ogół nie wspierali aktywnie władz ukraińskich i nie chcieli masowo mobilizować się w obronie UPR. Bardziej interesowała ich taka kwestia, jak podział ziemi właścicieli ziemskich, niż tworzenie i ochrona własnego państwa. Choć naród ukraiński w 1917 r. był dość liczny i liczył do 35-40 mln ludzi, to liczebność armii ukraińskiej była jedną z najmniejszych wśród ówczesnych państw Europy. W wojskach Ukraińskiej Republiki Ludowej regularnie walczyło nie więcej niż kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Oczywiście, przy tak dużej liczbie żołnierzy, utrzymanie niezależności było nierealne. Jednocześnie w pierwszej połowie 1919 r. bolszewikom udało się zmobilizować do 185 000 żołnierzy do tzw. „Ukraińskiej Armii Radzieckiej”. Osób. Wrogowie Ukrainy nie cofnęli się przed całkowitą mobilizacją ludności ukraińskiej. I nie zwracali uwagi na jego pragnienie lub niechęć do udziału w działaniach wojennych.
Smutna prawda leży nie tylko w tym, że Rada Centralna czy Dyrektoriat wykazały się słabą skutecznością w rozwoju aparatu państwowego. Ale także w tym, że większość wielomilionowego narodu ukraińskiego wolała przeczekać i nie brać czynnego udziału w walce narodowowyzwoleńczej. Ale po utracie niepodległości nikt tak naprawdę nie pytał Ukraińców o ich pragnienia, marzenia czy zainteresowania. Wtedy miliony Ukraińców padły ofiarą głodu i represji. Dlatego krytykując dziś władze, musimy pamiętać, kto jest głównym wrogiem Ukrainy. Bo utraciwszy niezależność, nie będzie kogo krytykować.
