W 2022 roku Ukraina zaskoczyła cały świat udaną walką z rosyjskimi najeźdźcami i udaremniła blitzkrieg Kremla. Potem, po ucieczce wojsk rosyjskich spod Kijowa, udanej ofensywie operacji charkowskiej i wyzwoleniu Chersonia, przyszłość wydawała się dość optymistyczna. Jednak teraz, pod koniec 2023 r., nastroje społeczne w Ukrainie uległy zmianie, stając się bardziej ostrożne i niepokojące. I są ku temu dobre powody.
Agresorowi, który wydawał się być na drodze do klęski, udało się w ciągu ostatniego roku znacznie zwiększyć wielkość produkcji wojskowej. Siły Zbrojne Ukrainy stopniowo traciły przewagę technologiczną tam, gdzie ją miały. W szczególności w zakresie wykorzystania dronów. A wróg, mimo ciężkich strat w sprzęcie, nie wykazuje oznak wyczerpania. Wręcz przeciwnie, przejęła inicjatywę strategiczną i próbuje zaciekle szturmować ukraińskie pozycje. Co wydarzyło się w tym stosunkowo krótkim czasie? Dlaczego Ukraina, która początkowo wykazywała się znacznie większą skutecznością i kreatywnością, zaczyna pozostawać w tyle za wrogiem w wielu obszarach?
Jednym z głównych czynników, które zapewniły Ukrainie zwycięstwo w początkowej fazie wojny, było szerokie zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego we wspieranie armii. Kiedy 24 lutego 2022 r. rozpoczęła się inwazja na pełną skalę, władze ukraińskie nie były gotowe do odparcia agresora. Przydział dodatkowych środków dla armii był stale odkładany. Programy rakietowe utknęły w martwym punkcie. Wiele zakładów Ukroboronpromu pracowało tylko kilka dni w tygodniu. Stale brakowało funduszy na najnowsze osiągnięcia wojskowo-techniczne. Nie zbudowano żadnych fortyfikacji obronnych, choć pierwsze niepokojące sygnały o przygotowaniach Rosji do inwazji zaczęły wyciekać wiosną 2021 r. Formalnie sytuacja była korzystna dla agresora. Ale Moskwa nie wzięła pod uwagę woli oporu narodu ukraińskiego.
Naród ukraiński zjednoczył się w jednym celu. Wolontariat stał się prawdziwym fenomenem narodowym. W pierwszych dniach, tygodniach i miesiącach wojny na pełną skalę społeczeństwo obywatelskie wspierało nieefektywną i niezdarną machinę państwową. Od 24 lutego 2022 roku Ukraińcy przekazali ponad 100 mld hrywien na pomoc Siłom Zbrojnym Ukrainy. Ochotnicy wzięli na siebie znaczną część dostarczania personelowi wojskowemu wszystkiego, czego potrzebowali. Szybka mobilizacja społeczeństwa pomogła Ukrainie przerwać blitzkrieg i odeprzeć wroga z dużej części okupowanych terytoriów. Ponadto okazało się, że Siły Zbrojne Ukrainy wybrały właściwą i bardziej elastyczną taktykę na pierwszym etapie wojny. A ukraińska armia mogła pochwalić się wykorzystaniem nowoczesnych dronów, co częściowo zrekompensowało brak siły militarnej. Ale od końca 2023 roku wiele się zmieniło, nie na lepsze dla nas.
Wróg otrząsnął się z szoku 2022 roku. Nie można powiedzieć, że Rosja dokonała przełomu technologicznego. Jego główną zaletą jest obecnie możliwość zwiększenia produkcji wojskowej. Przeciwnik nie jest kreatywny. Ale doskonale nauczył się kopiować udane rozwiązania i podejścia technologiczne. Z ich późniejszym skalowaniem. Shahed może nie być najpotężniejszą i najskuteczniejszą bronią. Jednak zdolność do produkcji dużej liczby tych dronów rekompensuje ich niedociągnięcia. Wróg bierze nie według jakości, ale ilościowo, wystrzeliwując dziesiątki jednostek dronów. To samo dotyczy Lancetów i Orlan. Kreml pracuje też z myślą o przyszłości i zamówił już z Chin dużą partię dronów, sprzętu i amunicji. Wróg aktywnie buduje własną bazę przemysłową, w której produkuje drony, amunicję kierowaną, naprawia samoloty, helikoptery i pojazdy opancerzone. Zdjęcia satelitarne rejestrują powstawanie nowych warsztatów i hangarów w przedsiębiorstwach kompleksu wojskowo-przemysłowego. Moskwa zapowiedziała też, że od przyszłego roku będzie produkować własne drony morskie. Kompleks wojskowo-przemysłowy agresora wykazuje oznaki zwiększania zdolności i skutecznego obchodzenia sankcji. Ale tego wszystkiego nie da się zrobić bez scentralizowanego podejścia i interwencji rządu.
Wolontariat i pomoc wojsku to pożyteczna i potrzebna rzecz. Ale samo ochotnictwo lub darowizny na rzecz Sił Zbrojnych nie mogą wygrać wojny. Ochotnicy nie będą budować nowych fabryk do produkcji broni. Nie kupią samolotów na własny koszt Samolot F-16 lub czołgi Abrams. Pociski zdolne do dotarcia do Moskwy i wojskowych zakładów przemysłowych na Uralu nie zostaną dostarczone wojsku. Nie zamówią dużej partii amunicji z zagranicy i nie wyprodukują obiecanych przez ukraińskie władze setek tysięcy dronów. Ochotnicy pełnili swoją główną funkcję na początku wojny. Dali władzom ukraińskim szybki czas na przełożenie swojej pracy na wojenną stopę, otrząśnięcie się z szoku i podjęcie skutecznych działań ministerstw i departamentów. Niestety, władze ukraińskie nie pokazały, że są w stanie szybko reagować na wyzwania. Zamiast tego uwikłała się w serię skandali korupcyjnych i wiele błędnych kalkulacji, zbytnio polegając na pomocy z zewnątrz i pracując zbyt ociężale, aby zwiększyć swoją siłę militarną.
Masowa produkcja broni, czołgów,W czasie II wojny światowej artyleria i pojawienie się najnowszych modeli broni stały się możliwe tylko dzięki scentralizowanej, celowej pracy rządów państw wojujących. To rządy Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, III Rzeszy i ZSRR zapewniły armii wszystko, czego potrzebowała. Koordynowali produkcję broni, rozwój nowych typów sprzętu. Zainwestowaliśmy w jego modernizację. Powstawały duże fabryki do produkcji broni. Zapewniały one pracę milionom ludzi, którzy pracowali dla kompleksu wojskowo-przemysłowego. Z całym szacunkiem dla talentu wynalazczego poszczególnych utalentowanych naukowców i inżynierów, bez zorganizowanej, scentralizowanej działalności rządów, dziesiątki tysięcy samolotów i czołgów nie zostałyby wyprodukowane. Pierwsze rakiety V-1 i V-2 ani pierwsze samoloty z napędem odrzutowym by się nie pojawiły. A „projekt Manhattan”, mający na celu zbudowanie bomby atomowej, z pewnością by się nie powiódł, gdyby nie był koordynowany i finansowany przez władze amerykańskie.
Teraz jest dużo krytyki pod adresem samorządu lokalnego. Podobno zamiast kupować drony, urzędnicy kładą kostkę brukową. Uznając jednak problemy w pracy samorządu lokalnego, trzeba uczciwie powiedzieć, że nie jest jego zadaniem zajmowanie się produkcją wojskową czy zaopatrywanie jednostek wojskowych w sprzęt. Otóż nie może Kijowa nie wiedzieć, czy Lwów kupi kilka samolotów myśliwskich, batalion czołgów, czy kupi system obrony powietrznej dla własnej obrony kosztem budżetu miasta. Samorządy nie są nawet w stanie sfinansować zakupu dronów szturmowych. Bo to nie jest jego zadanie. Rząd i Ministerstwo Obrony powinny zająć się zaopatrzeniem armii. Nie ma potrzeby przerzucania odpowiedzialności na władze lokalne, w przypadku gdy odpowiedzialność spoczywa na rządzie centralnym. Jeśli samorządy będą zajęte poszukiwaniem sprzętu wojskowego i amunicji, to na pewno nie wygramy wojny.
Wielkie wojny wygrywają nie tylko świadomi patriotyczni obywatele, nie ochotnicy, ale skuteczne państwa. Rządy, które są w stanie skalować produkcję, przeformatować gospodarkę, przyciągnąć specjalistów i profesjonalistów, aby osiągnąć przełom technologiczny. I skierować wszystkie wysiłki na zwycięstwo, odrzucając wewnętrzną konkurencję polityczną i małostkowość.
