W nocy 21 września Rosja rozpoczęła nową serię zmasowanych ataków rakietowych na terytorium Ukrainy. Jednym z celów agresora ponownie były obiekty infrastruktury energetycznej. Istnieją wszelkie przesłanki, by sądzić, że wraz z nadejściem zimy i sezonu grzewczego Moskwa wznowi próby zniszczenia ukraińskiego sektora energetycznego. Wpisuje się to w cyniczną strategię Kremla długiej wojny na wyczerpanie, w której cywile są zakładnikami i celem ataków terrorystycznych. Głównym pytaniem nie jest to, czy będą nowe rosyjskie ataki, ale jak Ukraina na nie odpowie.
W przeddzień nowego sezonu grzewczego w Ukrainie z jednej strony znacznie wzmocniła się obrona powietrzna. Ale system energetyczny, który doznał wielkich zniszczeń podczas poprzednich rosyjskich ataków, również stał się bardziej wrażliwy. Może to być dla Kremla dodatkowa pokusa do powtórzenia zamachów terrorystycznych. Jak dotąd nic nie powstrzymało Rosji przed takimi działaniami. Teoretycznie jest tylko jedno narzędzie, które może skłonić agresora do zastanowienia się, czy warto niszczyć ukraińską sieć energetyczną. I nie jest to groźba nowych sankcji lub międzynarodowego potępienia, ale prawdopodobieństwo tych samych zmasowanych strajków i zniszczenia własnej infrastruktury. Jeśli Rosja rozpocznie nową serię ataków na ukraiński sektor energetyczny, Ukraina będzie musiała rozwiązać nie tylko kwestię wysokiej jakości osłony powietrznej z systemami obrony powietrznej, ale także to, czy nadszedł czas na uderzenia odwetowe.
Rok temu Ukraina nie miała własnej broni dalekiego zasięgu, za pomocą której mogłaby atakować terytorium wroga. Dlatego Rosjanie przeprowadzili zmasowane ataki rakietowe i wystrzelili roje szachów nad Ukrainą bez obawy o uderzenia odwetowe. Kijów wypełnił swoje zobowiązanie: użyć zachodniej broni tylko po to, by uderzyć w agresora na terytorium Ukrainy. Podczas gdy Ukraińcy siedzieli w ciemności, bezradnie obserwując, jak wróg niszczy infrastrukturę energetyczną, Rosjanie wiedli spokojne życie. Dla przeciętnego rosyjskiego laika wojna była gdzieś daleko. Oczywiście nieprzyjemne informacje o ciężkich stratach od czasu do czasu przesączały się przez ściśle kontrolowane pole informacyjne. Ale mógłbyś abstrahować od tego, gdyby nie miało to wpływu na ciebie osobiście i twoich bliskich. Pojedyncze ataki ukraińskich dronów w głąb Federacji Rosyjskiej czy uderzenia na obiekty w obwodzie biełgorodzkim zimą 2022/2023 nie mogły radykalnie wpłynąć na siłę militarną, potencjał gospodarczy i przemysłowy państwa agresora, ale raczej wykonać symboliczną misję i wywołać efekt psychologiczny.
Rok później sytuacja nabrała innego zarysu. Zachodni sojusznicy nadal zabraniają Ukrainie atakowania terytorium Rosji swoją bronią, kierując się własnymi motywami. Ale w tym czasie Siły Zbrojne Ukrainy mają zasadniczo nowe możliwości przeprowadzania uderzeń w głąb terytorium agresora. Jeśli jesienią 2022 r. ataki wojsk ukraińskich na okupowany Krym były wydarzeniem i rzadkim zjawiskiem, teraz stały się powszechne. Flota Czarnomorska Federacji Rosyjskiej, która zagroziła blokadą ukraińskich portów, została zepchnięta do zatok i poniosła poważne straty. Ukraińskie drony regularnie wyrządzają szkody na terytorium samej Federacji Rosyjskiej i latają aż na Kreml. Również latem informowano, że Ukraina przeprowadziła ataki na państwo agresora przy użyciu ponownie wyposażonych pocisków przeciwlotniczych S-200. A ukraińskie drony morskie zaatakowały bazę rosyjskiej floty w Noworosyjsku. Zachód, który początkowo postrzegał takie uderzenia ukraińskich sił zbrojnych niezwykle nerwowo i z napięciem, teraz traktuje je ze zrozumieniem i dość spokojnie. A Rosja faktycznie pogodziła się z nową rzeczywistością, w której jej terytorium i obiekty wojskowe są regularnie atakowane.
Ale czy Ukraina jest dziś technologicznie i politycznie gotowa na poważne ciosy odwetowe w głąb terytorium Federacji Rosyjskiej? Wojna rozpętana przez Rosję może trwać niemal wyłącznie na ukraińskiej ziemi, niszcząc naszą infrastrukturę, powodując śmierć i liczne zniszczenia. Lub może stać się częścią rosyjskiego życia codziennego. Rosyjska gospodarka była w stanie dość dobrze dostosować się do reżimu sankcji. Ale wojna to bardzo kosztowna rzecz. To wymaga dużo pieniędzy. Według niektórych doniesień obecnie jedna trzecia rosyjskich wydatków budżetowych jest wydawana na cele wojskowe. Istnieje alternatywa dla sankcji, aby znacznie zwiększyć koszty wojny dla Moskwy – rozpocząć uderzanie na terytorium Rosji, przede wszystkim podważając potencjał wojskowo-przemysłowy wroga. Ale także niszczenie infrastruktury gospodarczej.
Rosja to duży kraj. Ale duże terytorium czyni go zbyt wrażliwym, ponieważ bardzo trudno jest niezawodnie pokryć go systemami obrony powietrznej. Rosja ma znaczną liczbę systemów obrony powietrznej, wśród których wiodące są S-400 i S-300. Ale nie ma możliwości produkowania nowych w szybkim tempie i szybkiego uzupełniania zapasów pocisków. Według otwartych danych od 2012 roku do armii rosyjskiej trafiło 57 systemów obrony powietrznej S-400. Państwo agresor może produkować do trzech takich systemów rocznie. Istnieją również informacje, że rosyjski kompleks wojskowo-przemysłowy może wirować co rokuRozmieszczanie do 2000 pocisków przeciwlotniczych w systemach obrony powietrznej wszystkich typów, począwszy od MANPADS. Amerykański think tank Fundacja Jamestown Uważa, że w ciągu roku rosyjski kompleks wojskowo-przemysłowy jest w stanie wyprodukować od 50 do kilkuset pocisków dla kompleksów S-400. To niewiele, aby zrekompensować koszty odparcia zmasowanych ataków dronów i rakiet. Nawet przy obecnych stosunkowo nielicznych próbach ataku Ukrainy na terytorium agresora, jej obrona powietrzna wykazuje poważne niepowodzenia i raz po raz ukraińskie ataki osiągają swoje cele. A co się stanie, jeśli terytorium Federacji Rosyjskiej zostanie zaatakowane przez około sto dronów i rakiet dalekiego zasięgu? Państwo agresor ma namacalną podatność na ataki z powietrza. I to może być jeden z czynników, które mogą przybliżyć zwycięstwo Ukrainy.
Można śmiało powiedzieć, że Ukraina jest teraz w stanie produkować drony, które mogą przeniknąć na znaczną odległość w głąb terytorium agresora. Dokładny zasięg ukraińskich dronów nie jest znany. Być może przekracza nawet 1000 km. Ponadto Siły Zbrojne Ukrainy mają drony morskie zdolne do dotarcia do całej linii wybrzeża Morza Czarnego, aż do rosyjskiego miasta portowego Noworosyjsk. Pytanie brzmi, czy Ukraina produkuje wystarczającą ilość dronów o różnych modyfikacjach do zmasowanych ataków, które mogą znacznie uszczuplić obronę powietrzną wroga i spowodować poważne szkody? Czy takie ataki mogą występować regularnie i z dużą częstotliwością, aby rosyjski kompleks wojskowo-przemysłowy nie miał czasu na produkcję pocisków przeciwlotniczych i innych środków do odpierania zagrożeń z powietrza?
Oprócz dronów, Siły Zbrojne Ukrainy mają możliwość atakowania Federacji Rosyjskiej za pomocą pocisków. Z jednej strony mówimy o zmodyfikowanych pociskach przeciwlotniczych dla systemów S-200. Nie znamy dokładnej liczby takich broni, a także zasięgu ich lotu. Według informacji, które wyciekły do mediów, możemy mówić o zasięgu kilkuset kilometrów. Ukraina miała pięć lub sześć dywizji S-200 w służbie. Każda dywizja miała baterię sześciu wyrzutni. Jeśli chodzi o dostępne zapasy pocisków, większość ekspertów twierdzi, że w magazynach może być ich kilkaset.
Ukraina pracuje również nad rakietą Neptun. Zagraniczne źródła twierdziły, że zmodyfikowany pocisk Neptun do uderzeń w cele naziemne jest zdolny do lotu na odległość do 400 km i ma głowicę bojową 350 kg. Pociski te były testowane w atakach na rosyjskie cele wojskowe na Krymie. Problem w tym, że może być ich niewiele. Informację tę potwierdza szef Głównego Zarządu Wywiadowczego Ministerstwa Obrony Ukrainy Kyryło Budanov, który powiedział, że obecnie państwo nie ma linii do seryjnej produkcji takich pocisków.
Ale nawet jeśli Ukraina ma technologiczne możliwości odwetu na Rosjanach, potrzebne jest rozwiązanie polityczne. Jedną rzeczą jest atakowanie czysto wojskowych celów i przedsiębiorstw kompleksu wojskowo-przemysłowego. Drugim są obiekty energetyczne i cele o dwoistej naturze. W wywiadzie The Economist Kyryło Budanow zapewnił, że Ukraina przygotowuje się do odpowiedzi na ewentualne ataki rosyjskich okupantów na infrastrukturę energetyczną jesienią i zimą. „Niech zaczną. Oni również otrzymają odpowiedź” – powiedział Budanow. Nowy minister obrony Ukrainy Rustam Umerow w wywiadzie CNN Zapewnił też, że w przypadku ataków Rosji na infrastrukturę energetyczną nasz kraj podejmie działania odwetowe. Jest jednak oczywiste, że taka decyzja nie zostanie podjęta przez nich osobiście.
Do tej pory w niektórych miastach mieliśmy już pierwsze pojedyncze próby wyłączenia rosyjskiego sektora energetycznego. Być może jest to wyraźna wskazówka, że Rosjanie mogą spodziewać się symetrycznej odpowiedzi w przypadku ich nowych wysiłków na rzecz pozbawienia Ukraińców światła i ciepła w zimie. Rok temu nie tylko Ukrainie brakowało możliwości technologicznych do odwetu. Istniała znaczna presja polityczna ze strony zachodnich sojuszników, którzy dali jasno do zrozumienia, że nie aprobują ataków na terytorium agresora. Ale teraz, gdy takie ataki stały się powszechne i wykazały zdolność do skutecznego trafiania w cele, presja w Ukrainę będzie znacznie mniejsza. Jeśli Federacja Rosyjska ponownie spróbuje zorganizować energetyczny Armagedon dla Ukrainy, głosy przeciwko ukraińskim atakom odwetowym będą brzmiały znacznie ciszej. Co więcej, Zachód faktycznie wyczerpał mechanizmy wpływu na agresora poprzez nowe sankcje. Dlatego uderzenia odwetowe mogą być jedyną możliwą i zrozumiałą odpowiedzią na działania Kremla. Aby podważyć stabilność gospodarczą Federacji Rosyjskiej i morale rosyjskiego społeczeństwa, które wciąż czuje się całkiem komfortowo na tle rozpętanej wojny agresji.
