Niedawno właściciel znanej na całym świecie prywatnej firmy wojskowej „Wagner”, Jewgienij Prigożyn, złożył rzekomo nieoczekiwane oświadczenie, które po pewnym czasie musiał wyjaśnić, ponieważ okazało się, że „został źle zrozumiany”. Prigożyn wezwał rosyjskie kierownictwo (czytaj – Władimira Putina) do zaprzestania „specjalnej operacji wojskowej” i skupienia się na konsolidacji na już okupowanych terytoriach.
Oczywiście te słowa Prigożyna, zwłaszcza wyrwane z kontekstu przez frazę „stop SVO!”, wywołały falę oburzenia zarówno w samej Rosji, jak i za granicą. Ale najważniejsze w oświadczeniu właściciela „Wagnera” nie jest to, że się pojawił, ale że prawie słowo w słowo powtórzył dane z dokumentów Departamentu Obrony USA opublikowanych przez amerykańskiego żołnierza skrzydła wywiadowczego Massachusetts National Air Guard Jacka Teixeiry.
W jednym z dokumentów stwierdzono, że sekretarz Rady Bezpieczeństwa Rosji Nikołaj Patruszew i szef sztabu generalnego Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej Walerij Gierasimow (przede wszystkim, jak rozumiemy, Patruszew, jako osoba zajmująca znacznie wyższe miejsce w hierarchii kremlowskiej, de facto następne po Putinie) chcieli przerwać walki na początku marca ubiegłego roku. Według wywiadu USA Patruszew i Gierasimow zdali sobie sprawę, że blitzkrieg zawiódł, a Rosja nie miała wystarczających zasobów na przedłużającą się wojnę, więc skończyłoby się to problemami przede wszystkim dla samego agresora. (Właściwie to właśnie widzimy teraz.) Korzystając z momentu, w którym dyktator Kremla rzekomo przechodził chemioterapię, planowali zatrzymać wojnę i zaczęli fortyfikować terytoria zdobyte w tym czasie, które były znacznie większe niż dzisiaj.
Czy to taki zbieg okoliczności w słowach Prigogine’a i ujawnionych dokumentach Pentagonu? Ledwo. Przy okazji warto wspomnieć, że przez cały quasi-konflikt między właścicielem „Wagnera” a Kremlem krytykował tylko wojsko, czyli bezpośrednich wykonawców woli Kremla. (Oczywiście decyzja o inwazji nie została podjęta przez Szojgu i Gierasimowa.) A oficerowie FSB, którzy pod przewodnictwem Putina i Patruszewa są podstawą obecnego reżimu, nigdy nie zostali dotknięci. I to też nie jest przypadek. Podsumowując numer 1: na Kremlu rzeczywiście są ludzie, którzy rozumieli i rozumieją katastrofalny charakter wojny dla samej Federacji Rosyjskiej. Ale boją się (na razie) wypowiadać przeciwko Władimirowi Putinowi.
Mówiąc o Putinie. Dokładniej, o jego onkologii. Przypomnijmy, jak szef Głównego Zarządu Wywiadu ukraińskiego Ministerstwa Obrony Kyryło Budanow wielokrotnie – w maju ubiegłego roku, w styczniu tego roku – podkreślał, że rosyjski prezydent ma raka. A teraz wyciek dokumentów z Pentagonu faktycznie potwierdził diagnozę szefa ukraińskiego wywiadu. Co więcej, jak potwierdził, w amerykańskich dokumentach wojskowych informacja ta jest przedstawiana nie jako jakaś sensacja, ale jako od dawna znany fakt. Mówią, że w tym momencie Putin miał chemioterapię, więc Patruszew i Gierasimow chcieli wykorzystać tę sytuację. Wydaje się więc, że możemy dojść do wniosku numer 2: rozmowa o chorobie Władimira Putina ma pewną podstawę, a jeśli podczas oglądania filmów ze spotkań rosyjskiego tyrana z urzędnikami wydaje ci się, że coś jest nie tak z panem Kremla, to nie myślisz.
Ale te wnioski nie są najważniejsze w tej historii. Bo idziemy dalej i rozwijamy temat planu zatrzymania wojny. Kiedy upór Putina w kontynuowaniu tej bezsensownej wojny nakłada się na informacje o jego poważnej chorobie, wiele staje się jasne. Na przykład fakt, że Putin uważa (i być może rzeczywiście tak jest), że nie ma już wiele do życia – i że życie powinno zakończyć się spektakularnym zwycięstwem, a nie haniebną porażką, jak jeden z jego poprzedników, cesarz Mikołaj I. Toy, równie żałośnie atakujący „chorego człowieka Europy”, Turcję (czy ta definicja nie jest echem współczesnych rosyjskich wypowiedzi o „nieistniejącym narodzie” i „kraju 404” skierowanych do Ukrainy?), został całkowicie pokonany, a nawet gdzie – na Krymie. A potem rzeczywiście doprowadził się do grobu. Putin nie chce takiego końca – nie, nie wojny, ale swojej prezydentury, która, co oczywiste, zakończy się w momencie jego śmierci, nie wcześniej. Dlatego wniosek numer 3: wojna będzie trwała tak długo, jak długo będzie żył Putin. Nawet jeśli w wyniku pewnych działań (wycofanie Sił Zbrojnych Ukrainy do granic państwowych Ukrainy), przybiera inne formy, na przykład wyłącznie zdalny ostrzał i starcia graniczne. Właściwie to, co widzieliśmy w tzw. „międzywojennym” okresie 2015-2022.
To zły wniosek dla Ukrainy. Ale jest też dobry. Wniosek numer 4 brzmi: nie będzie wojny nuklearnej. Bo sam Putin nie ma nic do stracenia. Wszyscy inni, począwszy od Patruszewa, doskonale zdają sobie sprawę z tego, co teraz tracą i czym okaże się dla nich atak nuklearny w Ukrainę. Dlatego, jeśli sekretarz Rady Bezpieczeństwa Rosji chciał zatrzymać nawet taką zwykłą wojnę lądową, która wcale nie rozwinęła się dla agresora zgodnie z planem, tojest oczywiste, że groźba wojny nuklearnej zostanie powstrzymana bez warunków takich jak „kiedy Putin będzie na chemioterapii”. Jeśli Putin chce umrzeć zwycięsko, to Patruszew chce żyć, aby rządzić. To jest ich zasadnicza różnica.
I jeszcze jedna kwestia bezpośrednio związana z tym wnioskiem. Kiedy Putin umrze, Kreml natychmiast rozpocznie walkę – nie tylko o tron, ale przede wszystkim o prawo do zatrzymania „SVO”. Bo ten, kto powstrzyma tę dalszą i mniej popularną wojnę wśród ludu, będzie miał największą szansę zostać nowym carem Rosji. Z zastrzeżeniem odpowiedniego PR.
Taka sytuacja w kierownictwie Kremla miała już miejsce – w 1953 roku, zaraz po śmierci Stalina. Następnie jego bezpośredni spadkobierca polityczny, Gieorgij Malenkow, zdołał utrzymać (co najmniej kilka lat, do czasu wzmocnienia „czarnego konia” Nikity Chruszczowa) władzę właśnie dzięki liberalizacji i odpowiedniemu PR. A inny, równie potężny pretendent do tronu Stalina, Ławrientij Beria – który podobnie jak Malenkow był zastępcą Stalina w rządzie – nie dostał szansy na PR. I, robiąc znacznie więcej niż jego rywal i wszyscy inni urzędnicy Kremla w ciągu kilku miesięcy po śmierci dyktatora (a to nie tylko legendarna amnestia, ale także zakończenie wielu spraw karnych, począwszy od „sprawy lekarzy”, odmowy torturowania więźniów, porzucenia bezsensownych stalinowskich obiektów infrastruktury i wielu innych), nie zyskał ani popularności wśród ludzi, ani władz. W rezultacie obraz Malenkowa w społeczeństwie skrystalizował się w ditty „Malenkov przyszedł – poeci blinkowa”, a wizerunek Berii jest katem i gwałcicielem, chociaż nawet „wszechzwiązkowy przywódca” i „dziadek” Kalinin lubił bawić się w towarzystwie baletnic, w szczególności nieletnich.
Tak więc, w oparciu o to, co zostało powiedziane w domenie publicznej i opublikowanych tajnych dokumentach, możemy podsumować: nie wszyscy w Rosji chcą kontynuować tę wojnę. Oczywiście nie z wielkiego humanizmu, ale z praktycznych, pragmatycznych i egoistycznych powodów. A po śmierci Putina sytuacja obróci się w przeciwnym kierunku, bo walka z martwym tyranem stanie się – jak kiedyś Nikita Chruszczow – głównym atutem w walce o władzę.
I dobrze, jeśli sam dyktator to zrozumiał. Tak że do końca życia marzył nie o pochodach w Kijowie czy Lwowie, ale o niedalekiej przyszłości swojego imperium – które, jeśli go przeżyje, nie potrwa długo.
