Najlepszym sposobem na uniknięcie wojny jest odpowiednie przygotowanie się do niej. Ukraina i Polska to dwa państwa, które w przeszłości wielokrotnie padały ofiarą rosyjskiego imperializmu. Ale między oboma krajami istnieje poważna różnica w jakości rządzących elit politycznych. Stąd radykalnie odmienna reakcja na zagrożenia i zagrożenia polityki zagranicznej Kijowa i Warszawy w tym stuleciu.
Według Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem, w 2022 roku Polska weszła na listę TOP-20 krajów na świecie, które przeznaczają najwięcej środków na armię. Mówimy o budżecie wojskowym w wysokości 13, 7 miliarda dolarów. W ubiegłym roku Polska zwróciła się do Turcji w kwestii wydatków na obronność. W tym samym roku budżet wojskowy Polski wzrósł do rekordowego poziomu 20,5 mld dolarów. Niektórzy analitycy twierdzą, że rzeczywista liczba może być jeszcze wyższa. Do 2035 roku Warszawa planuje wydać na zbrojenia około 100 miliardów dolarów.
Polska zaczęła zwiększać swój budżet obronny jeszcze przed rozpoczęciem dużej rosyjskiej agresji w Ukrainę 24 lutego 2022 r. Budżet Ministerstwa Obrony Narodowej w 2020 r. wyniósł 49 mld zł, nieco ponad 2,2 proc. PKB. W 2023 r. budżet ministerstwa sięgnął ponad 97 mld zł – 4 proc. PKB. Istnieją plany zwiększenia tej liczby do 5%. Teraz kraj tworzy największą armię lądową w Europie. Polska złożyła zamówienie na zakup 1000 czołgów K2 w Korei Południowej i 250 czołgów Abrams w Stanach Zjednoczonych. Polacy wzmocnią także artylerię 600 jednostkami artylerii samobieżnej i 288 systemami artylerii rakietowej z Korei Południowej. Ponadto zakupionych zostanie 18 wyrzutni HIMARS z 9 000 pocisków i 32 samolotami F-35. Liczba zawodowych żołnierzy powinna wzrosnąć do 250 tysięcy. Żołnierzy.
Już jako członek NATO Polska intensywnie inwestuje w dziedzinie obronności i w przyspieszonym tempie zwiększa finansowanie sił zbrojnych. Na pierwszy rzut oka wygląda to nieco dziwnie. Niektórzy mogą pomyśleć: dlaczego Polacy mieliby wydawać miliardy dolarów na armię, skoro są pod ochroną natowskiego art. 5? A aktywne działania wojenne trwają obecnie w dużej odległości od granic Polski. Ale to jest zasadnicza różnica między polskimi i ukraińskimi elitami politycznymi. Choć realne zagrożenie militarne dla Warszawy wydaje się obecnie raczej hipotetyczne, polskie elity polityczne robią wszystko dobrze. Podążają za starożytną prawdą: jeśli chcesz pokoju, przygotuj się na wojnę. A Polacy mają znacznie lepszą pamięć historyczną i mniej złudzeń co do Rosji.
Gdyby polskie elity narodowe myślały tak samo jak ukraińskie przed rosyjską agresją, nie bylibyśmy świadkami masowego dozbrajania polskiej armii i jej rozbudowy militarnej. Jednak doświadczenia historyczne i zrozumienie zagrożenia, jakie stwarza Rosja, zmusza Polaków do aktywnego działania. „Musimy mieć armię tak silną, aby miała wystarczającą siłę odstraszania i nigdy nie powinna być używana” – wyjaśnił zwiększoną siłę militarną swojego kraju premier Mateusz Morawiecki.
O jakości elit politycznych decyduje w szczególności umiejętność przewidywania przyszłości i dostrzegania realnych zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego. Pod tym względem ukraińskie elity polityczne są bardzo gorsze od polskich. Powolne uwalnianie się od dziedzictwa kolonialnego i duża podatność na korupcję zawsze miały destrukcyjny wpływ na efektywność pracy władz ukraińskich. Ograniczone finansowanie ukraińskiej armii i niedostateczna dbałość o jej wsparcie technologiczne są konsekwencją słabej jakości przywództwa politycznego kraju.
W 2013 roku wydatki obronne Ukrainy wyniosły zaledwie 15,3 mld hrywien (około 2 mld USD). Po rosyjskiej agresji w 2014 roku wydatki na armię stale rosły. W 2014 r. osiągnęły one 20 mld hrywien, w 2015 r. – 50 mld hrywien, w 2016 r. – 67,8 mld hrywien. Jednak tempo wzrostu finansowania sektora obronnego nie sprostało wyzwaniom bezpieczeństwa narodowego. Był zbyt wolny dla państwa, które straciło już część swojego terytorium i znalazło się praktycznie samo w obliczu niebezpiecznego wroga.
Coś oczywiście zostało zrobione, ale nowy sprzęt wszedł do wojska bardzo powoli. Produkcja własnych najnowszych osiągnięć broni również nie była wymuszona. Przedsiębiorstwa MIC albo pracowały, albo stały bezczynnie. Eksport broni za granicę był priorytetem w stosunku do nasycenia własnej armii nowoczesnym sprzętem wojskowym. Kwestia produkcji amunicji nigdy nie została rozwiązana. Wydaje się, że opracowano nowe systemy rakiet dalekiego zasięgu, ale zbyt wolno i powoli. Odnosiły się wrażenie, że nawet po wydarzeniach 2014 roku ukraińskie elity polityczne nie do końca adekwatnie postrzegały zagrożenie militarne płynące z Rosji. Żyli we własnym świecie, który zniekształcał rzeczywistość, tworzył iluzję względnego bezpieczeństwa. Albo wierzyli, że Ukraina ma dużo czasu przed UkrainąEtap rosyjskiej agresji, więc nie spieszyli się z przymusowym wzmocnieniem Sił Zbrojnych Ukrainy. Powolność i inercja myślenia elit politycznych drogo kosztowała Ukrainę.
W 2019 roku dla ukraińskiego Ministerstwa Obrony zaplanowano około 100 mld hrywien, co według prognozowanego kursu wyniosło około 3,4 mld USD. Kiedy głosowano nad budżetem państwa na 2022 rok, nad Ukrainą zaczęły już zbierać się burzowe chmury. Świat bił na alarm i ostrzegał przed niebezpieczną koncentracją wojsk rosyjskich w pobliżu granicy z Ukrainą. Ryzyko wojny na pełną skalę rosło każdego dnia. Alarmująca atmosfera nie zmusiła jednak ukraińskich elit politycznych do radykalnego zwiększenia finansowania Sił Zbrojnych Ukrainy. Priorytetowo potraktowano inne obszary, w szczególności „duże budownictwo”. W rezultacie w budżecie na 2022 rok na obronę zaplanowano 133 mld hrywien (około 4,65 mld USD). Dla porównania, w budżecie na 2021 rok 116 mld UAH przeznaczono na Ministerstwo Obrony i Siły Zbrojne Ukrainy. Czy wzrost wydatków na armię tylko o 17 mld hrywien jest wystarczający, biorąc pod uwagę niebezpieczne realia geopolityczne końca 2021 roku?
Ostatecznie dopiero wojna na pełną skalę zmusiła władze ukraińskie do radykalnego zwiększenia finansowania własnej armii. Liczby wzrostu są imponujące. W 2022 roku budżet obronny musiał zostać zwiększony dziewięciokrotnie w stosunku do pierwotnej kwoty. W 2023 roku 43% wszystkich wydatków budżetu państwowego Ukrainy jest kierowanych do wojska i bezpieczeństwa. W wartościach bezwzględnych wynosi to 1 bilion UAH 141 miliardów lub 18,2% PKB. W ciągu jednego roku wydatki na sektor obronny w Ukrainie wzrosły 10-krotnie. Jednocześnie od 2014 do 2022 roku wydatki na armię wzrosły tylko 6,5 razy.
Frywolność ukraińskiej klasy politycznej kosztowała kraj zbyt wiele. Nie będąc członkiem NATO lub innego bloku obronnego, mając bogate doświadczenie historyczne zniszczenia przez Rosję ukraińskiej państwowości i narodu ukraińskiego, zareagowaliśmy zbyt opieszałością na zewnętrzne zagrożenie. Patrzyli zbyt spokojnie, jak nowa dyktatura przybiera na sile w Moskwie. To, jak Rosja rozprawia się z Iczkerią, tworzy punkty napięcia w innych republikach byłego ZSRR. Jak wkłada swoje brudne łapy w Gruzji.
Nie trzeba być wybitnym intelektualistą czy analitykiem, by przewidzieć realną możliwość rosyjskiej inwazji w Ukrainę. Ale z jakiegoś powodu dla zdecydowanej większości ukraińskich polityków zagrożenie to wydawało się iluzoryczne, mityczne i odległe. Do 2014 roku władze ukraińskie w ogóle nie przygotowywały się do wojny, ale były zaangażowane w całkowite rozbrojenie. Część polityków zapominała o położeniu geograficznym Ukrainy, angażowała się w wewnętrzne konflikty lub gromadzenie bogactwa, a druga część nie miała nic przeciwko poświęceniu państwa „światu rosyjskiemu”. Nawet nowa rzeczywistość, która nadeszła po 2014 roku, nie uczyniła elit politycznych mądrzejszymi. Trzeba było wielkiej wojny, aby otrzeźwić umysły politycznego ukraińskiego beau monde. Niestety, za wszystko trzeba zapłacić. Ukraina płaci wysoką cenę za słabą jakość elit politycznych, które zbyt długo lekceważyły kwestie bezpieczeństwa narodowego.
