Wojna na pełną skalę radykalnie zmieniła życie wszystkich Ukraińców. Jednak mieszkańcy tymczasowo okupowanych terytoriów najbardziej cierpią z powodu rosyjskiej inwazji, muszą codziennie stawiać czoła rosyjskiemu wojsku. Każdego dnia ci ludzie żyją jak na beczce prochu, ponieważ nie wiedzą, czego oczekiwać od rosyjskich żołnierzy. Nie wszyscy Ukraińcy odważą się opuścić swoje domy, czekają dzień po dniu na wyzwolenie swoich miast, wsi i osiedli przez Siły Zbrojne. A ci, którzy odeszli, ciężko dochodzą do siebie po tym, co przeżyli i nadal marzą o jak najszybszym powrocie do domu.
***
Marina (imię zmienione na prośbę bohaterki) jest jedną z osób, które musiały zostać uchodźczynią w swoim kraju z powodu inwazji Rosji na pełną skalę. Nie publikujemy jej nazwiska i zdjęcia ze względów bezpieczeństwa. Kobieta 49. Pochodzi z Energodar w regionie Zaporoża. Maryna brała czynny udział w życiu miasta, w szczególności dbała o jego ulepszanie, renowację wieżowców. Maryna ma 27-letnią córkę i 8-letniego wnuka, którzy przeprowadzili się do Polski po rosyjskiej inwazji na pełną skalę.
(zdjęcie z otwartych źródeł)
„Wyszliśmy jako ludzka tarcza”
Marina dobrze pamięta dzień, w którym rozpoczęła się wojna na pełną skalę. Kobieta mówi, że mieszkańcy Enerhodar do końca mieli nadzieję, że rosyjskie wojska okupacyjne nie wejdą do miasta. Mieszkańcy nawet wyszli i stanęli jako żywe tarcze w obronie Energodara.
W marcu 2022 roku mieszkańcy Energodar stali się murem w obronie miasta (fot. burmistrz Energodar Dmytro Orłow)
„Jeździli na swoich czołgach przez około trzy lub cztery dni, ostrzeliwując wszystko. Poszliśmy do wejścia z ludzką tarczą, aby ich nie przepuścić. Jeździli po okolicy przez trzy czy cztery dni, a potem zaczęli jeździć prosto i strzelać – wspomina Maryna.
Tak więc na początku marca Rosjanie zajęli Enerhodar. Kobieta mówi, że po ostrzale wroga w mieście nie było ogrzewania ani wody: ani gorącej, ani zimnej. Światło również zniknęło.
„Gotowaliśmy na ulicy na drewnie. Bo czasami nie mieliśmy światła przez dwa dni – dodaje Marina.
Chodzenie po mieście było niebezpieczne, musiałem ciągle się odwracać. Były przybycia i ostrzał. Zegar.
Rosyjski sprzęt w okupowanym Enerhodarze, marzec 2022 r. (fot. mieszkańcy Enerhodaru)
Marina żyła w okupacji przez ponad siedem miesięcy. W Energodarze stało się to jeszcze bardziej nie do zniesienia po tym, jak Rosjanie przeprowadzili pseudo-referendum we wrześniu. Okupanci odczuwali personalny „głód”, bo wtedy 70% ludności już wyjechało. Dlatego najeźdźcy zaczęli w każdy możliwy sposób zmuszać mieszkańców Enerhodar do pracy dla nich, oferowali pieniądze.
„Zapłacili 10 tysięcy pomocy. Zrobili to, aby pokazać mieszkańcom Enerhodaru, że Rosja jest bardzo dobra. Ci mieszkańcy Enerhodaru, którzy współpracowali z Rosjanami, zaczęli oddawać swoich Ukraińców. I okazało się, że ich właśni ludzie mogą być gorsi od obcych” – mówi IDP.
Przede wszystkim, według słów Mariny, kolaboranci przekazali tych, którzy poszli do Sił Zbrojnych Ukrainy. Rosjanie zaczęli więc przychodzić do swoich rodzin i zabierać ich do sal tortur.
„Zostali zmuszeni do nauki i śpiewania tam rosyjskiego hymnu. Mogą nawet zabrać tych, którzy po prostu powiedzieli coś o Rosji. Na początku bili przez trzy lub cztery dni do takiego stanu, że ludzie nie mogli nawet przynieść jedzenia do ust, więc karmili się nawzajem, pomagali sobie nawzajem w ten sposób „- mówi Marina.
Według przesiedleńca z Enerhodaru, Rosjanie często ostrzeliwali domy w mieście, a następnie obwiniali ukraińskie siły zbrojne. Nakręciliśmy odpowiednie filmy propagandowe.
Zdjęcie z ostrzału Enerhodara 1 września 2022 r. (fot. burmistrz Energodar Dmytro Orłow)
„Szczególnie 1 września strzelali mocno, samoloty leciały załadowaneWtedy Rosjanie powiedzieli, że ukraińskie siły zbrojne celowo bombardują, żeby ukraińskie dzieci nie chodziły do szkoły, żeby się nie uczyły. Rosyjskie wojsko zepsuło wszystko, wspinało się na mieszkania. A potem powiedzieli, że mamy amunicję w prawie każdym garażu, mieszkaniu. I mówili, że naziści są wszędzie” – mówi Marina.
Marina nadal ma znajomych w mieście, ale komunikacja z nimi jest ograniczona, ponieważ Rosjanie słuchają wszystkiego.
„Moi przyjaciele wciąż czekają na uwolnienie w Energodarze. Mówią, że tam można zwariować, bo emocjonalnie jest bardzo trudno tym ludziom, którzy teraz wspierają Ukrainę – dodaje.
Również w Energodarze okupanci starają się w każdy możliwy sposób wyprzeć hrywnę, a towary są importowane z Rosji i Krymu. Ponadto produkty te są tanie i niskiej jakości.
„Nawet sami Rosjanie początkowo biegali i kupowali wszystko ukraińskie, szukali papierosów, Pepsi-Coli, bo nasza jest lepsza” – wspomina Maryna ze śmiechem.
„Wszyscy mieli nadzieję, że zostaniemy zwolnieni”
Kobieta postanowiła opuścić okupowany Enerhodar, ponieważ nie miała już siły patrzeć na rosyjskie bezprawie.
„Wszyscy mieli nadzieję, że zostaniemy uwolnieni, ponieważ naprawdę chcieliśmy odnieść zwycięstwo w naszym mieście. Myślałem, że nasi chłopcy zaraz przyjdą i nas zwolnią [усміхається]”, mówi Marina.
Kobieta wspomina, że ludzie musieli stać tygodniami w kolejce na autostradzie, ponieważ Rosjanie przepuszczali tyle samochodów, ile chcieli.
Konwój opuści Energodar w marcu 2022 r. (fot. z Facebooka burmistrz Energodar Dmytro Orłow)
„Chcieliśmy przepuścić 10 samochodów, chcieliśmy 30. Początkowo nie robili bardzo silnej filtracji, ale potem wzmocnili kontrolę, wielu nie zostało zwolnionych i zwróconych. Zwłaszcza naukowcy jądrowi nie zostali zwolnieni, ponieważ potrzebują specjalistów do pracy na stacji „- mówi przesiedlony z Energodara.
Marina odeszła z pomocą znajomych, którzy powiedzieli jej, że w samochodzie jest miejsce. Stało się to w październiku 2022 roku. Kobieta zabrała ze sobą tylko jedną walizkę, w którą spakowała całe życie. Kobieta wspomina, że rosyjscy najeźdźcy trzymali ją filtrowaną przez długi czas. Sprawdziliśmy telefony, dokumenty.
„Martwiłem się, czy ktoś mnie ominie, czułem się chory ze strachu. Zapytano mnie, dlaczego wyjeżdżam z Rosji. Zasadniczo wszyscy mówili, że idą do szpitala lub gdzie indziej. Rosjanie pytali, czy wrócimy, ludzie odpowiadali, że tak. Powiedziałam, że jadę do córki, bo jest chora i muszę zaopiekować się wnukiem – mówi Marina.
Najpierw kobieta udała się do Zaporoża. Tam przyjaciel odpoczął trochę i przeniósł się do Lwowa, do krewnych. Mieszkałem z nimi przez około cztery miesiące, a potem postanowiłem wynająć mieszkanie. Teraz Maryna mieszka z matką i bratem, którzy zostawili po niej Energodar.
„Chciałbym świętować moje 50-lecie w domu”
Po przeprowadzce do Lwowa Maryna poczuła się spokojna i bezpieczna. Tutaj kobieta wzięła udział w kursie organizacji pozarządowej „Perspektywy kobiet”, który pomógł jej dostosować się we Lwowie.
„Wziąłem udział w kursie „Mogę”. Zapewniono nam pomoc psychologiczną, dzięki której nie czuliśmy się obcy, pomogliśmy znaleźć pracę – mówi Marina.
Kobieta mówi również, że we Lwowie organizowane są różne imprezy dla przesiedleńców, które pomagają emocjonalnie.
„Uczymy się języka ukraińskiego, komunikujemy się. Gramy w gry, mamy wycieczki z przewodnikiem, to wszystko jest takie interesujące. Istnieją ciekawe tradycje na Wielkanoc i Boże Narodzenie, chodzimy do muzeów. To wszystko jest bardzo inspirujące. Wracasz do domu, bierzesz oddech i czujesz inspirację” – dzieli się swoimi wrażeniami IDP.
We Lwowie kobieta nie znalazła jeszcze pracy, ponieważ naprawdę ma nadzieję, że Energodar wkrótce zostanie zwolniony, a ona wróci do domu, aby przywrócić piękno swojego miasta.
„Znam dziewczyny z Ługańska, które są tu od dziewięciu lat. Mówią mi, żebym nie siedział na walizkach, ale coś zrobił. I wydaje mi się, że zaraz wrócę do domu. Za trzy miesiące kończę 50 lat, chciałabym świętować rocznicę w domu – mówi Marina.
Kobieta marzy przede wszystkim o powrocie do domu, ale boi się, że będzie musiała żyć w tym samym mieście z ludźmi, którzy zdradzili Ukrainę i nie wierzyli w nią.
Należy zauważyć, że przed inwazją na Rosję na pełną skalę w Energodar mieszkało około 53 tysięcy osób. Lud. Teraz, według Mariny, jest ich około 12 tysięcy. Połowa z nich to zwolennicy Rosji, reszta popiera Ukrainę, wśród nich są tacy, którzy nie dbają o to, czyje to będzie terytorium.
