Pomimo brawurowych wypowiedzi rosyjskich propagandzistów, reakcja rosyjskich przywódców politycznych na negocjacje z Chinami jest daleka od optymizmu.
Wizyta lidera Komunistycznej Partii Chin i Chin Xi Jinpinga, ponownie wybranego na trzecią kadencję, w Rosji nie zakończyła się na tym, czego oczekiwano od głównego wydarzenia politycznego początku roku w Moskwie. Rosyjska propaganda państwowa tradycyjnie była dobrą miną do złej gry, ale brak jakichkolwiek poważnych układów, którymi można by się pochwalić na Kremlu na podstawie tej wizyty, jest więcej niż wymowny. Ale, jak się okazało, to był dopiero początek.
Jednym z dwóch dokumentów, które Rosjanom udało się uzgodnić ze stroną chińską, była wypowiedź o pogłębieniu relacji Moskwy z Pekinem. Jest jeden punkt w tym oświadczeniu, który można nazwać kluczowym dla Chińskiej Republiki Ludowej w całej historii rosyjsko-ukraińskiego konfliktu zbrojnego. Ustęp ten odnosi się do ograniczeń rozprzestrzeniania broni jądrowej.
Chiny, które przez cały okres wojny na pełną skalę ograniczały się do ogólnych frazesów o potrzebie zawieszenia broni i ustanowienia pokoju, w jednym ze swoich żądań zawsze wyrażały jasne i konkretne stanowisko. Wymóg ten dotyczył ewentualnego użycia broni jądrowej w wojnie w Ukrainie. Przekaz ten dotyczył oczywiście Rosji, gdyż Ukraina nie ma tej broni masowego rażenia, a zachodni partnerzy oczywiście nie dostarczą takiej broni Siłom Zbrojnym Ukrainy – i sami nie planują jej użycia przeciwko rosyjskim okupantom.
Dlatego we wspólnym rosyjsko-chińskim oświadczeniu podpisanym przez Xi i Putina wspomniano o broni jądrowej. Konkretnie – o niemożności rozmieszczenia broni jądrowej poza granicami państw własnościowych. Klauzula ta w porozumieniu została oczywiście podyktowana przez stronę chińską, która postrzega wojnę rosyjsko-ukraińską jako konflikt lokalny, niezagrażający interesom Chin. Nic poza ewentualnym użyciem broni masowego rażenia – co będzie bezpośrednią drogą do III wojny światowej, z której ChRL nie będzie już w stanie się ukarać.
Krótko mówiąc, wzmiankę o broni jądrowej w oświadczeniu, które Xi Jinping przywiózł z Moskwy, można uznać za przynajmniej lokalny sukces w polityce zagranicznej Chińskiej Republiki Ludowej. Gdyby nie wypowiedź Władimira Putina, która faktycznie stała się prawdziwym zabiegiem.
Rosyjski dyktator powiedział kilka dni temu (niecały tydzień po tym, jak samolot z chińskim przywódcą opuścił przestrzeń powietrzną kraju agresora), że jest gotowy do rozmieszczenia broni jądrowej na terytorium sojuszniczej Białorusi. Oczywiście wymyślono szereg wymówek dla Putina. Po pierwsze, wasal Mińska Aleksander Łukaszenko rzekomo prosił o to od dawna. Zwyczajowo rządzący Kremlem usprawiedliwiają swoje zbrodnicze działania cudzą inicjatywą. Pracownicy zawsze „prosili” o podniesienie cen. Interwencja w Afganistanie została przeprowadzona „na prośbę” lokalnych władz. Agresja w Ukrainę jest spowodowana wyłącznie „wezwaniami miłującego wolność narodu Donbasu”. A Rosja, według siebie, we wszystkich przypadkach działa tylko reaktywnie, odpowiadając tylko na te liczne prośby. Drugim wystarczającym powodem do naruszenia nowych porozumień Władimir Putin nazwał fakt, że wojska białoruskie rzekomo nie będą miały dostępu do ładunków nuklearnych.
Oczywiście te argumenty nikogo nie przekonały i nie mogły przekonać. Zachód będzie niezadowolony z jakiejkolwiek manipulacji bronią masowego rażenia, a Chiny… A Chiny już odpowiedziały na oświadczenie dyktatora Kremla. Rzeczniczka chińskiego MSZ Mao Nin na konferencji prasowej, odpowiadając na pytanie jednego z zagranicznych mediów o pomysł Putina sprowadzenia ładunków nuklearnych na Białoruś, była tradycyjnie powściągliwa – ale nie mniej elokwentna. Rzeczniczka MSZ Chińskiej Republiki Ludowej przypomniała, że w styczniu przywódcy pięciu oficjalnych mocarstw nuklearnych wydali wspólne oświadczenie o niemożliwości prowadzenia wojny nuklearnej i konieczności unikania strategicznego ryzyka związanego z tym czynnikiem.
Mówiąc wprost, Pekin wyraził niezadowolenie z faktu, że Moskwa w ciągu zaledwie kilku dni naruszyła porozumienia zawarte podczas wizyty Xi. Chiny nie tylko kategorycznie sprzeciwiają się przekształceniu obecnej wojny w nuklearną, ale także okazuje się, że Kreml zdemaskował przywódcę chińskich komunistów jako pośmiewisko. Xi Jinping, naruszając ustalony porządek rządzenia partią i krajem, stąpał po cienkim lodzie, desperacko potrzebował znaczących sukcesów, w szczególności w polityce zagranicznej. I okazało się, że on, z całą swoją mocą i wpływami, nie mógł ochronić regionu i świata przed możliwą wojną nuklearną. Dlaczego Władimir Putin zdecydował się na tak ostry i ryzykowny krok?
Ta wypowiedź przywódcy Kremla jest niczym innym jak odpowiedzią na tow. Xi. Odpowiedź w szczególności na niepodpisane porozumienie gazowe, o którym pisano w kontekście wizyty chińskiego przywódcy w Moskwie w światowych mediach. Rosja znajduje się obecnie na skraju poważnych problemów gospodarczych związanych zprzy zachodnich sankcjach i utracie dużego rynku europejskiego, potrzeba funduszy na kontynuowanie wojny. A Federacja Rosyjska może zabrać te środki tylko w jednym miejscu – w szybach gazowych i naftowych. Ale w Moskwie nie zatwierdzono ani nowego kontraktu na dostawy gazu, ani porozumień na budowę gazociągu Siła Syberii – 2.
Rosja nie otrzymała od Chin żadnego poważnego wsparcia finansowego – jedynie tradycyjne tańce tamburynowe wokół „planu pokojowego” Xi, będące jedynie rytualnymi czciami (oraz brak oczekiwanych po moskiewskim spotkaniu obu azjatyckich dyktatorów rozmów przywódców Chin i Ukrainy). A ponieważ Kreml nie otrzymał nic znaczącego poza dwoma ogólnymi oświadczeniami na jakikolwiek temat, postanowił uciec się do szantażu we własnym stylu. W przypadku Chin – nuklearne. Bo Putin doskonale rozumie dwie rzeczy.
Po pierwsze, Chiny naprawdę nie chcą wojny nuklearnej. Po drugie, chiński arsenał nuklearny jest gorszy od rosyjskiego, więc ta sfera jest jedyną w stosunkach rosyjsko-chińskich, w której Moskwa może dyktować warunki. I Władimir Putin doskonale to pamięta.
Wydaje się jednak, że zapomniał, że gospodarczo i politycznie Rosja, przeciwnie, zależy od Chin. Wyobraźmy sobie, co się stanie, jeśli nagle te państwa członkowskie ONZ, które koncentrują się na ChRL, zaczną głosować na posiedzeniach Zgromadzenia Ogólnego ONZ za antyrosyjskimi rezolucjami – aż do hipotetycznego wykluczenia kraju agresora z Rady Bezpieczeństwa tej organizacji. A ukraińscy dyplomaci już mówili o tym scenariuszu jako jedynym realnym w obecnej sytuacji. Co możemy powiedzieć o zależności rosyjskiej gospodarki, w szczególności kompleksu wojskowo-przemysłowego Federacji Rosyjskiej, od chińskich części i sprzętu.
Władimir Putin jest niezadowolony z sytuacji w wojnie z Ukrainą (i Zachodem). Jestem niezadowolony ze stanowiska Chin – które w przeciwieństwie do wyraźnego proukraińskiego stanowiska Stanów Zjednoczonych, popartego silnym wsparciem wojskowo-finansowym i sankcjami, jest niczym innym jak deklaracją. I tak podnosi stawkę, próbując wywrzeć presję na Chiny. A jak skończy się ta próba nacisku – czas pokaże. Pierwsza reakcja chińskich władz nie wróży dobrze Kremlowi.
