Głównym wydarzeniem politycznym grudnia 2022 r. w Niemczech był skandal szpiegowski w sercu niemieckich służb specjalnych. 21 grudnia zatrzymano pracownika Federalnej Służby Wywiadowczej (BND), rodzaj Carstena L., który, jak się okazało, współpracował z Federacją Rosyjską. Reakcja na to wydarzenie była bardzo głośna z kilku powodów.
Po pierwsze, ważne jest, aby zrozumieć, co to jest BND. Federalna Służba Wywiadowcza jest służbą wywiadu zagranicznego, to znaczy jest zaangażowana w szczególności w Ukrainie, w wojnę, która trwa na terytorium naszego państwa. Powiedzieć, że informacje o wrogach w tej wojnie są ważne dla Rosjan, to nic nie mówić. Tutaj możemy mówić zarówno o wojskowo-technicznej stronie problemu, jak i informacyjnej i psychologicznej, ponieważ nie bez powodu zauważono już jednoznaczną uwagę rzekomych rosyjskich szpiegów na te obiekty wojskowe w Niemczech, w których szkoleni są ukraińscy żołnierze.
Po drugie BND jest największą strukturą federalną w Niemczech, pod kierownictwem urzędu Kanclerza Federalnego. W przeciwieństwie do tych dość prymitywnych prób szpiegowania baz Bundeswehry, które odkryto po rozpoczęciu wojny w Ukrainie, szpieg na terytorium Federalnej Agencji Wywiadowczej, a nawet, jak mówią, na wysokim stanowisku w tajnym departamencie informacji technicznej, jest prawdziwym ciosem dla niemieckich służb specjalnych i zdolności obronnych kraju jako całości.
Po trzecie, skandale tego poziomu w BND jest rzadkością, która sama w sobie powoduje zwiększone zainteresowanie i zwiększony rezonans. Obok tej sprawy można umieścić tylko historię Gabrieli Gast. Ta pracownica Federalnej Służby Wywiadowczej została zwerbowana przez wschodnioniemiecki wywiad Stasi przed wejściem do Pullah (wówczas siedziby służby specjalnej, miasta Gabriela Gast w Bawarii), a od 1973 roku awansowała na szefa nie jakiegoś prywatnego, ale „sowieckiego” departamentu w BND. Ujawniła się jednak już w 1990 roku, kiedy NRD i Stasi zniknęły z obecnej mapy politycznej Europy, więc nie wywołało to żadnego poważnego politycznego odzewu. Obie części Niemiec poszły skokowo w kierunku zjednoczenia, a wydarzenia zimnej wojny wydawały się na zawsze należeć do przeszłości.
Już w najnowszej historii niemiecka prasa przewiduje dla Berlina problemy w relacjach z sojusznikami z NATO. Przede wszystkim mówimy o Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych Ameryki, ponieważ informacje, które Carsten L. mógł przekazać rosyjskim kuratorom, mogłyby trafić do BND ze służb specjalnych tych krajów. Oznacza to, że Rosja może otrzymać nie tylko niemieckie tajne informacje, ale także dane m.in. z amerykańskiej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego. To z pewnością nie przyczyni się do nawiązania owocnej współpracy między dwiema służbami specjalnymi.
Inną ważną kwestią jest to, jak wpłynie to na notowania obecnego rządu i osobiście kanclerza Scholza. I tutaj należy wspomnieć, że to właśnie w grudniu, ale 47 lat temu, w Niemczech Zachodnich, najsłynniejszy szpieg w Berlinie podczas zimnej wojny został skazany na 11 lat więzienia. Mówimy o Güntherze Guillaume, który pracował jako osobisty referent ówczesnego kanclerza federalnego Willy’ego Brandta.
Są podobne momenty w tej historii. Tym samym obaj szefowie rządów – zarówno Brandt, jak i Scholz – reprezentowali tradycyjnie bardziej lojalną wobec kremlowskiej Socjaldemokratycznej Partii Niemiec. W rzeczywistości to umiarkowanie (w przeciwieństwie do stanowiska ich „wiecznych” przeciwników politycznych, Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej) pozwoliło komunistycznym służbom specjalnym działać w Berlinie dość potężnie. Za co na przykład Scholz już płaci. Tym samym przewodniczący komisji Bundestagu ds. kontroli służb specjalnych Konstantin von Nots stwierdził już, że krajowe służby specjalne zbytnio się rozluźniły, a Rosjanie, nawet po rozpadzie ZSRR, tylko zintensyfikowali swoje działania. Nots reprezentuje koalicję rządzącą, ale należy do bardziej zdecydowanej – zwłaszcza jeśli chodzi o pomoc Ukrainie w wojnie – Partii Zielonych.
Istnieją jednak poważne różnice w historiach Carstena L. i Günthera Guillaume’a. Z całą tajemnicą BND, szef departamentu nie jest osobistym referentem kanclerza. A urzędujący premier nie powinien obawiać się powtórzenia historii Brandta. Poprzednik partii Scholza nie przetrwał kryzysu politycznego wywołanego demaskacją Guillaume’a i został zmuszony do rezygnacji. Do władzy doszedł wówczas inny przedstawiciel SPD, Helmut Schmidt, ale znacznie bardziej skłaniał się ku współpracy ze Stanami Zjednoczonymi. W relacjach z reżimem sowieckiego przywódcy Leonida Breżniewa Niemcy wykazały gotowość do rozmieszczenia amerykańskich rakiet balistycznych Pershing-2 na swoim terytorium, potępiły inwazję ZSRR na Afganistan, zbojkotowały Olimpiadę-80 w Moskwie i poparły Polak”Solidarność”.
Ponadto Scholz ma szansę nawet przejść do kontrataku, wykorzystując ten skandal. Faktem jest, że BND od 2016 roku kieruje nim Bruno Kal, który jest nie tylko przedstawicielem głównych przeciwników politycznych Esdeks, Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej, ale zajmował nawet wysokie stanowiska w kilku ministerstwach rządu Angeli Merkel. Oczekuje się więc, że CDU zareaguje na skandal w BND, uważnie skomentuje obecną sytuację, biorąc pod uwagę możliwe straty dla reputacji.
Można przewidzieć, że koalicji „sygnalizacji świetlnej” i osobiście Olafowi Scholzowi nie grozi żadne poważne wstrząsy. Oczywiście będziemy musieli rozstrzygnąć sprawę z zachodnimi sojusznikami, których wywiad wojskowy również ucierpi w wyniku skandalu szpiegowskiego. A także, prawdopodobnie, nieco zintensyfikować proces pomocy wojskowej dla Ukrainy. Być może dzięki tej historii Siły Zbrojne Ukrainy szybciej otrzymają czołgi Lampart 2 – Będzie to gest determinacji w wykonaniu kanclerza federalnego. Rodzaj „sprawy Schmidta” bez zastępowania jednego kanclerza-esdek drugim.
Jednak główny rezultat historii z rosyjskim szpiegiem Carstenem L. dla Niemiec jest nadal rozczarowujący. Kraj ten, jeden z liderów Unii Europejskiej, był i pozostaje bardzo podatny na działania rosyjskich służb specjalnych. A w kontekście „nowej zimnej wojny”, która w rzeczywistości już trwa na kontynencie europejskim, poważnie uderza to w pozycję i reputację zarówno samych Niemiec, jak i Unii Europejskiej jako całości. Mantra „Putin ograł wszystkich”, która po niepowodzeniu kampanii wojskowej w Ukrainie stopniowo zaczęła zamieniać się z mitu w mem, mieniła się nowymi kolorami. I ta porażka najsilniejszego państwa UE z pewnością zostanie wykorzystana zarówno przez zewnętrznych, jak i wewnętrznych wrogów europejskich. Olaf Scholz nadal będzie musiał być odpowiedzialny za co (choć nie na swoim stanowisku).
