Stany Zjednoczone i inne kraje zachodnie zaczęły dostarczać Ukrainie ciężką broń, która może wyrządzić masowe zniszczenie wrogowi na duże odległości. W aktywnej fazie wojny to artyleria ma ogromne znaczenie, a Ukraińcy umiejętnie wiedzą, jak z niej korzystać. O tym, dlaczego artyleria jest tak ważna i jak wpłynie na dalszy przebieg wojny, pisze brytyjski tygodnik Ekonomista. przetłumaczył dla nas analitykę publikacji na język ukraiński.
***
Jasna lekka broń przyciąga więcej uwagi. Przeciwpancerny system rakietowy Javelin to gwiazda memów. O tureckim dronie „Bayraktar” skomponował nawet piosenkę. Ale żadna broń nie była tak ważna w wojnie w Ukrainie jak artyleria i prawdopodobnie stanie się jeszcze ważniejsza w nadchodzących tygodniach.
Doradca Naczelnego Wodza Ukrainy, generał Walerij Zaluzhny, wyjaśnił niedawno, w jaki sposób Siły Zbrojne Ukrainy powstrzymały natarcie wojsk rosyjskich na Kijów. „Pociski przeciwpancerne spowolniły Rosjan”, powiedział, „ale nasza artyleria ich zabiła. To właśnie złamało ich jednostki”. W obecnych bitwach na południu i wschodzie Ukrainy artyleria odgrywa jeszcze większą rolę. A bardziej zaawansowane wersje takiej broni, którą kraje zachodnie zaczęły dostarczać Ukrainie, mogą zmienić przebieg tej wojny.
Podstawowa idea artylerii jest dość prosta. Karabiny noszone przez żołnierzy i działa zamontowane na czołgach używają bezpośredniego ognia: trafiają w to, co widzą. Artyleria natomiast wykorzystuje ogień pośredni, co oznacza, że cel może znajdować się po drugiej stronie wzgórza – nawet kilkadziesiąt kilometrów dalej. Artyleria obejmuje wszystko, od kompaktowych moździerzy po 30-tonowe działa na torze śledzonym, zdolne do strzelania miażdżącym ogniem na duże odległości. To artyleria spowodowała najwięcej strat w pierwszej wojnie światowej i na każdym polu bitwy z wyjątkiem Oceanu Spokojnego w drugiej.
Istotą tej broni palnej jest naciskanie na siły wroga i zatrzymywanie ich ruchu lub niszczenie ich, często po to, aby piechota i pojazdy opancerzone mogły się poruszać. Rosja umieściła artylerię w centrum swojej armii w czasach Imperium Rosyjskiego i ma jej znacznie więcej niż większość mocarstw zachodnich, nie wspominając o Ukrainie. To jest aspekt wrestlingu, który dominuje. Ale niedawny raport Jacka Watlinga i Nicka Reynoldsa z Royal United Services Institute w Londynie wyjaśnia, w jaki sposób Ukrainie udało się zmienić tę sytuację.
W pierwszych godzinach wojny Ukraina była w stanie użyć artylerii, aby zaimponować lekko uzbrojonym rosyjskim spadochroniarzom, którzy wylądowali na lotnisku Hostomel pod Kijowem. Choć artyleria początkowo pomagała rosyjskim siłom lądowym posuwać się na południe do Kijowa, ich zależność od utwardzonych dróg sprawiła, że mogły zostać zauważone przez ukraińskie siły specjalne i drony przekazujące te dane ukraińskim siłom zbrojnym. Gdy wojska rosyjskie zbliżyły się do stolicy, znalazły się pod ciężkim ostrzałem – i nie mogły odpowiedzieć.
Teoretycznie artyleria może być używana do zwalczania artylerii wroga. Wiadomo, że walka z bateriami wykorzystuje radar do określenia trajektorii i miejsca, z którego lecą pociski. Współrzędne są natychmiast wysyłane do artylerii, która strzela do źródła. Ale Rosja walczyła z ogniem przeciwbateryjnym z bardziej prozaicznego powodu: jej artyleria utknęła w korkach i dlatego nie mogła być zaangażowana.
Innym problemem było to, że siła ognia musi być tak wysokiej jakości, jak inteligencja, która ją kontroluje. Podczas poprzednich wojen Rosja używała dronów do wykrywania promieniowania elektronicznego z wrogich jednostek artylerii i uderzała w nie własnymi przez minutę lub dwie. Ale w Ukrainie było jej trudno to zrobić. „Chociaż Rosjanie mieli cięższą artylerię”, piszą Watling i Reynolds, „brakowało im dobrego obrazu tego, gdzie znajdują się rozproszone pozycje ukraińskie”. Tymczasem Ukraina otrzymała dane amerykańskiego wywiadu na temat rosyjskich pozycji.
Artyleria od dawna odgrywa znaczącą rolę w walkach w Donbasie, gdzie Rosja po raz pierwszy zaatakowała w 2014 roku. Następne osiem lat Ukraina wykorzystała na budowę okopów, fortyfikacji i innych pozycji obronnych. Do ich przełomu potrzebna będzie potężna siła ognia.
I to już się dzieje. „W niektórych osiedlach nie ma ani jednego budynku, który pozostałby nietknięty po bombardowaniach. Masowe użycie siły ognia jest naprawdę imponujące” – powiedział jeden z zachodnich urzędników. Rosja zaczyna efektywniej wykorzystywać artylerię, mówi urzędnik, koncentrując ją na mniejszej liczbie celów wzdłuż węższego frontu, ale nadal ma problemy z „terminowym i dokładnym naprowadzaniem”, takim jak w północnym Kijowie.
Artyleria jest również niezbędna dla ukraińskich kontrataków, które mają miejsce za każdym razem, gdy Rosja zdobywa jakąś osadę.eny przedmiot. Jest to jeden z powodów, dla których kraje zachodnie, które początkowo dawały Ukrainie głównie mniejszą i lżejszą broń, taką jak Javelin i Stinger, teraz dostarczają cięższą broń, mimo że kraje te początkowo obawiały się, że mogą w ten sposób sprowokować Rosję.
W ostatnich tygodniach Ukraina uzyskała dostęp do artyleryjskiej „kopalni złota”. 21 kwietnia prezydent Joe Biden ogłosił, że Ameryka wyśle dziesiątki haubic – dużych dział artyleryjskich, które strzelają pociskami 155 mm. 2 maja przedstawiciel Departamentu Obrony USA powiedział, że dostarczono 70 z nich; ponad 200 ukraińskich żołnierzy zostało już przeszkolonych do ich użytku. Australia, Kanada, Czechy, Estonia, Francja, Holandia, Polska i Słowacja również wysłały artylerię lub zapowiedziały, że ją wyślą. Uważa się, że inne kraje robią to w tajemnicy.
Michael Jacobson, pułkownik Artylerii Rezerwowej Armii Stanów Zjednoczonych, pisze na stronie internetowej War on the Rocks, że systemy artyleryjskie NATO są bardziej zaawansowane, szybkostrzelne i bardziej śmiercionośne niż działa, które Ukraina ma w służbie. Są lepiej odporne na ogień przeciwbateryjny, są łatwiejsze do naprawy, ponieważ mają modułowe części, które można zmienić i są łatwiejsze w użyciu. Pułkownik Jacobson zauważa, że francuski Cezar, który zmierza w Ukrainę, jest „prawdopodobnie najlepszy na świecie” wraz ze szwedzkim Archerem.
Broń ta doskonale nadaje się również do mobilnych kontrataków prowadzonych przez Ukrainę. W poprzednich bitwach w Donbasie, w latach 2014-2015, rosyjski ogień przeciwbateryjny mógł trafić ukraińskie działa w ciągu czterech minut, mówi Sam Cranney-Evans, inny specjalista w Royal Joint Services Institute. Systemy takie jak Caesar są samobieżne, kołowe lub gąsienicowe, co oznacza, że mogą szybciej przemieszczać się z jednej pozycji na drugą.
Niemniej jednak potężna broń ogniowa jest droga. Artyleria używa amunicji z niesamowitą prędkością. Specjalistyczne pociski, takie jak M982 Excalibur, które Kanada daje Ukrainie, mogą być dokładnie wycelowane za pomocą laserów lub GPS, dzięki czemu mogą trafić w wiele celów. Ale prawdopodobnie będzie ich niewielu. Jeśli artyleria zostanie użyta do masowego ostrzału – innymi słowy, wypełnienia obszaru pociskami – amerykańskie zapasy 144 000 sztuk amunicji mogą „zniknąć w ciągu kilku dni”, mówi Crannie-Evans. Co więcej, ukraińska artyleria wykorzystuje radzieckie i rosyjskie próbki pocisków 152 mm, więc amunicja nie będzie wymienna między starymi i nowymi działami.
Wyzwaniem jest nie tylko zdobycie tej broni, ale także doprowadzenie jej na linię frontu. Pocisk artyleryjski 155 mm waży około 50 kg; uzupełnienie na tuzin dział strzelających kilkaset pocisków – to ponad 100 ton ładunku. Konwoje z zaopatrzeniem stają się celem do pokonania przez Rosję.
Przy tym wszystkim ukraińscy artylerzyści mają powody, by mieć pewność, że ich zapasy się nie wyczerpią. 19 kwietnia rzecznik Pentagonu John Kirby powiedział, że Ameryka dostarczy Ukraińcom nową broń tak długo, jak będzie to konieczne. „Jeśli w przyszłości pojawi się dodatkowe zapotrzebowanie na więcej pocisków artyleryjskich 155 mm”, obiecał, „Stany Zjednoczone będą na pierwszej linii frontu i zrobią wszystko, co w ich mocy, aby pomóc je tam dostarczyć”.
