Mając drugą najdłuższą granicę z Rosją, region Sumy był jednym z pierwszych, które ucierpiały z powodu rosyjskiej inwazji i był aktywnie zaangażowany w obronę. Już 24 lutego walki rozpoczęły się w Sumach, Glukhovie, Konotopie, Ochtyrce, Wielkiej Pysarivce. W ciągu 40 dni wojny rosyjskie czołgi kilkakrotnie przemieszczały się prawie przez cały region. A w nocy 4 kwietnia w Sumach OVA Zgłoszoneże rosyjski sprzęt faktycznie opuścił Sumy – były tylko formacje zbrojne, które oczyszczają Siły Zbrojne Ukrainy i obronę terytorialną.
Opowiadamy, jak Sumy, Okhtyrka i reszta regionu żyły od początku wojny.
Wszystko do Kijowa
Współzałożyciel i menedżer miejskich mediów internetowych „Cukier” Dmitrij Tiszczenko obudził się o 6 rano 24 lutego z telefonu od kolegi, który powiedział, że bombardują Krasnopillya, wioskę 10 km od granicy z Rosją i 40 km od Sum. W ciągu godziny poszedł do biura po sprzęt, który byłby potrzebny do pracy, i dostarczył go kolegom.
„Kiedy wróciłem do domu, pojechałem w kierunku kilku kilometrów samochodów wyjeżdżających z miasta. Wyglądało to paradoksalnie: ludzie rzucali torbami na dachy samochodów – a ja właśnie wracam do domu. Chyba nie pamiętam nic innego z tego dnia. Nawet z trzeciego czy siódmego dnia pamiętam tylko fragmenty, a czasami nie pamiętam, co wydarzyło się 3-4 dni temu – mówi Dmytro.
Dmitrij Tiszczenko (zdjęcie z Facebooka)
Rosjanie zaatakowali Sumy bezpośrednio pierwszego dnia wojny: walki rozpoczęły się w pobliżu korpusu kadetów na ulicy Kondratiewa, w wyniku czego zginęło trzech ukraińskich obrońców. Wieczorem rosyjski sprzęt poruszał się po mieście, a żołnierze obozowali we wsiach i pasach leśnych rejonu sumskiego. Punkty kontrolne zorganizowano na obrzeżach miasta.
W kolejnych dniach Rosjanie kontynuowali ostrzał Sumy i okolic, a także się dalej – przez Nedrigailiv i Romny w kierunku Kijowa. Również w kierunku Kijowa wojska próbowały przejść z innych stron z Sum – przez Buryn, Bilopillya i Konotop, przez Krasnopillya, Trostyanets i Okhtyrka. W rzeczywistości nie było żadnych bezpiecznych wyjazdów z regionu od razu. Do dziś region Sumy pozostaje jednym z trzech regionów, z którymi w ogóle nie ma połączenia kolejowego (pozostałe dwa to Ługańsk i Chersoń). Dopiero od 8 marca uzgodniono korytarze humanitarne w regionie. W tamtych czasach około 50 tysięcy ludzi wyjechało z Sumy do regionu Połtawy.
Sytuacja pod kontrolą
Dmytro Tishchenko postanowił zostać w mieście i przypomniał sobie swoją przeszłość wolontariusza. W taki czy inny sposób był zaangażowany w organizowanie procesów w mieście, w szczególności pracę kwatery głównej ochotników, która zaczęła się otwierać drugiego dnia wojny, i zapewnienie obronie terytorialnej wszystkiego, co niezbędne. Jest również w stałym kontakcie z administracją wojskową regionu, nazywając siebie żartobliwym doradcą doradców.
„Ożywiliśmy działalność publicznego funduszu „Sumy”, który powstał na tle wojny w 2014 roku w celu wsparcia wojska. W miesiącu wojny na pełną skalę zebraliśmy około 6 milionów hrywien na obronę terytorialną Sum i regionu, ale nie wydaliśmy wszystkiego, ponieważ trudno jest teraz znaleźć to, co jest naprawdę potrzebne. Ale pracujemy nad tym”, mówi.
W mieście znajduje się kilka dużych siedzib humanitarnych, z których jedna została otwarta na żądanie OVA. To tam natychmiast nadeszły duże ilości pomocy humanitarnej. Kolejna siedziba została zorganizowana dla funduszu publicznego „Sumy”, pozostałe prace na bazie biura partii „Sługa Narodu”. Ponadto w Sumach istnieje wiele małych inicjatyw przedsiębiorców i wolontariuszy. Są też tacy, którym zależy, którzy na przykład przynoszą „L-tyroksynę”, która jest potrzebna osobom z usuniętą tarczycą, i rozprowadzają ją za darmo. Zapotrzebowanie na ten lek, mówi Dmitrij Tiszczenko, nie może być zamknięte przez apteki, szpitale lub centrale.
Ponieważ czasami trudno było dostarczyć pomoc humanitarną z Sumy na inne obszary, ośrodki okręgowe zorganizowały własną siedzibę. Niektórym miastom łatwiej było sprowadzić pomoc humanitarną z sąsiednich regionów, takich jak Lebedyn z regionu Połtawy. Autobusy, które przyjechały do Sumy na ewakuację z regionu Połtawy, były również wypchane pomocą humanitarną.
„Pierwsze 5-6 dni, kiedy zielone korytarze działały, były szczególnie stresujące, ponieważ władze miasta nie zorganizowały wystarczającej ilości transportu do ewakuacji. Autobusy podróżowały z Połtawy z pomocą humanitarną i była to kolosalna praca: rozładunek autobusu, wsiadanie do ludzi, eskortowanie. W pewnym momencie zaczęliśmy cieszyć się dniami, kiedy nie było zielonych korytarzy, ponieważ wtedy mogliśmy bezpiecznie zrozumieć sytuację ” – mówi Dmytro Tishchenko.
Pomimo faktu, że do ostatniego Sumy były otoczone znaczną ilością rosyjskiego tehenniki, w mieście są sklepy w ograniczonym trybie, przywieziono tam podstawowe produkty, ale aby coś kupić, musisz bronić kolejki. Pomoc humanitarna jest udzielana tym, którzy nie mogą samodzielnie kupić żywności lub leków, czyli społecznie wrażliwym segmentom populacji – są to duże rodziny, samotne matki, członkowie rodzin wojskowych, obrona terytorialna, osoby niepełnosprawne itp. Jeśli chodzi o czas wojny, mówi Dmitrij Tishchenko, sytuacja jest znośna.
Miejsce narodzin legend
Region Sumy od pierwszych dni wojny stał się legendarny dzięki cywilom, którzy nago przeciwstawiali się wrogowi. To stąd pochodzą pierwsze memy o traktorach ciągnących czołgi i o czarownicach przeklinających Rosjan. Filmy z pierwszych dni wojny w sumy regionie, jak zwykli ludzie przejmują sprzęt wroga i zdobywają rosyjskie wojsko, stały się wirusowe i zainspirowały Ukraińców w całym kraju. Następnie region Sumy zaczęto nazywać północną placówką Ukrainy.
Symboliczne jest, że to właśnie w obwodzie sumskim Siły Zbrojne Ukrainy, dzięki uavom bayraktar, pokonały pierwszą dużą kolumnę rosyjskiego sprzętu – 96 czołgów, 20 instalacji Grad i 8 tankowców. Ponadto w regionie często zdarzały się przypadki, gdy Rosjanie masowo poddawali się lub uciekali, przebrani za cywilów.
„Dwóch moich przyjaciół gołymi rękami wyjęło 2 lub 3 schwytanych Rosjan, właśnie przeprowadzając taką psychologiczną operację specjalną. Znaleźli jakąś wędkę, położyli na niej białą, przyszli do rosyjskiego wojska, które stało na obrzeżach miasta, i przekonali ich do poddania się, a następnie wsadzili do samochodu i przywieźli do ororonów. Kiedy usłyszałem to od osoby, która to zrobiła, pomyślałem: „Czy wygramy wojnę? Okej, nie mam nic przeciwko ” – mówi Dmytro Tishchenko.
„Transmisja na żywo z pi***ts”
Nie wszystkie dni wojny były inspirujące i optymistyczne. Późnym wieczorem 7 marca w nalocie na dzielnicę mieszkalną przy ulicy Romeńskiej w Sumach zginęło 21 osób, w tym cała rodzina 16-letniego ukraińskiego sambomistrza Artema Prysenki. Oprócz samego Artema Rosjanie zabili jego rodziców, babcię i dwóch młodszych braci.
„Znajomy wojskowy 200 metrów od tego miejsca strzegł obiektu. Pisze do mnie: „Dima, gdzieś obok mnie, powiedziałem ci” i zaczyna upuszczać zdjęcia i filmy. Patrzę na to wszystko – i to tak, jakby to nie było w nas, jakby to była transmisja na żywo z jakichś pi***tów. Rozumiem, że nie pokażę go ani mamie, ani żonie – zostaję z tym sam. To był moment, kiedy obmacywaliśmy dno i zdaliśmy sobie sprawę, że nie ma jeszcze tak blisko niebezpieczeństwa, stało się najgorsze. Potem nie mogę powiedzieć, że coś bardziej mnie przeraziło”, wspomina Dmytro Tishchenko.
Najczęściej „transmisja na żywo z pi***tsya” odbywała się z Trostyanets i Okhtyrka. W ciągu tygodnia Rosjanie całkowicie zajęli Trostyanets, postawili czołgi prawie w pobliżu każdego podwórka i torturowali lokalnych mieszkańców. Udało się wyzwolić miasto po trzech tygodniach okupacji przez siły 93 Brygady Chołodny Jar, przy pomocy obrony terytorialnej i miejscowych partyzantów. Tam stopniowo Przywrócić dostawy energii elektrycznej i gazu, a także planowanie odbudowy zniszczonych budynków.
W Okhtyrce, drugiego dnia wojny, Rosjanie ostrzelali przedszkole i magazyn z ludźmi, 1 marca zbombardowali jednostkę wojskową, 3 marca zniszczyli CHP, REM i dworzec kolejowy, a w ciągu kolejnych dwóch dni zbombardowali bazę żywnościową. Ostrzał i bombardowanie miasta trwały do końca marca, więc naturalnie Okhtyrka stała się jednym z 10 miast bohaterów Ukrainy – w pobliżu Mariupola, Irpina, Chersonia i Buczy.
Elena Adamenko (imię zmienione na prośbę bohaterki) z mężem i rodzicami była w Okhtyrce od pierwszego dnia wojny. Mówi, że nigdzie nie pójdą, ponieważ nie wierzyli, że to może potrwać długo. A potem nie było już okazji.
„Najgorsza rzecz jest tutaj w nocy: od czasu do czasu samolot przylatuje i zrzuca bomby lub pociski nie tylko na infrastrukturę, ale także na budynki mieszkalne. Słychać wibracje z eksplozji zachodzących w całym domu. Za każdym razem, gdy się ukrywasz, po prostu modlisz się, ponieważ nie wiesz, jak inaczej możesz się zachować w tej sytuacji. Trudno powstrzymać dreszcze. Nawet teraz piszę i drżę – mówi Olena.
Teraz miasto stopniowo wraca do życia, działają sklepy i apteki, a pomoc humanitarna jest sprowadzana. Ludzie wychodzą na ulice, aby usunąć konsekwencje rosyjskiego „rozwoju”. Wszyscy czekają na zwycięstwo, mówi Elena: „Kiedy w mieście były walki, moja matka powiedziała: „Tak, jest Wild [полковник Денис Дикий, командир військової частини в Охтирці], jest naprawdę dziki! Umrze, ale nie da Akhtyrki”. Nic dziwnego, że otrzymał Bohatera Ukrainy. On i nasi inni faceci są dumni, można tylko pomarzyć o takich obrońcach. Nie poddali miasta, my jesteśmy Ukrainą!”
