Spotykając się z uchodźcami z Ukrainy w pobliżu Stadionu Narodowego w Warszawie, prezydent USA Joe Biden nazwał Putina „rzeźnikiem”. Było to preludium do przemówienia na Zamku Królewskim, w którym bez ogródek powiedział, że władza na Kremlu musi się zmienić. Wywołało to spore poruszenie wśród urzędników w Waszyngtonie, którzy natychmiast zaczęli łagodzić ton słów swojego szefa, co przypominało wypowiedź prezydenta Busha do Saddama Husajna w Iraku przed inwazją w 2003 roku.
Niemniej jednak administracja amerykańska jest skłonna do utrzymania niezbędnych kanałów komunikacji z Kremlem, co pomoże utrzymać relacje przynajmniej na poziomie zimnej wojny, choć kierunek polityki wydaje się jasny. Biden stawia na zmianę reżimu. Oczywiście ani Amerykanie, ani NATO nie zamierzają zaatakować Rosji i zaangażować się w „gorącą” wojnę. Został on uwolniony przez samych Rosjan, a ciężar walki i krwawienia wroga spadł na Ukraińców ze wszystkimi konsekwencjami. Biden i Zachód obiecują zarówno pomoc humanitarną, jak i wojskową (widoczną np. przez rakiety, a niewidoczną, jako równie cenne informacje wywiadowcze). Niezwykle ważne jest również wsparcie gospodarcze, co oznacza utrzymanie ukraińskiej waluty na powierzchni i krwawienie gospodarcze Rosji.
Kiedy Joe Biden spotkał się z Ukraińcami w Warszawie i przemawiał na Zamku Królewskim, głos zabrał również Władimir Putin. Mówił o ryku silników odrzutowych, wybuchach pocisków manewrujących i chmurach czarnego dymu nad Lwowem. I nie był to ani jeden zbieg okoliczności. Atak musiał nastąpić po południu, aby było widać, a bombardowanie miasta tak związanego z Zachodem było wyraźnym sygnałem, że nie zamierza się wycofać.
Mniej odcieni szarości
Wojna, która jest wyniszczająca przede wszystkim dla Ukrainy, ale także dla Rosji, będzie kontynuowana. A Biden nie ukrywał, że walka z imperialnymi aspiracjami Rosji szybko się nie skończy. Nie ma cienia wątpliwości, że w Waszyngtonie nastąpiła zmiana prędkości. W tym miejscu warto wspomnieć o proporcjach. Rosja nie jest tym, czym był Związek Radziecki w drugiej połowie ubiegłego wieku, ale jej potencjał, w porównaniu z amerykańskim, ma skalę Czech czy Niemiec. Dodajmy do tego Unię Europejską, nawet bez lojalnego sojusznika Putina w Budapeszcie ta dysproporcja staje się jeszcze bardziej oczywista, zwłaszcza, że Pekin nie ma zwyczaju stawiać na przegranego, więc wolałby raczej spróbować wykorzystać sytuację niż ratować władcę Kremla za wszelką cenę.
Pytania o wytrwałość i determinację Zachodu są całkiem rozsądne. Doświadczenia przeszłości pokazują, że nawet jeśli proces zmiany kursu jest czasochłonny i pełen kompromisów, takich jak fiasko szambelana w Monachium czy sukcesywny reset relacji Putina z Rosją, nie da się zatrzymać Zachodu, z jego potencjałem gospodarczym i intelektualnym opartym na wolności myśli i działania. Przemówienie Bidena było więc doskonałą okazją do jasnego zdefiniowania swojego stanowiska i opowiedzenia się po stronie liberalnych demokracji opartych na wartościach praworządności i wolności, wskazania niebezpieczeństw pogrążenia się w otchłani coraz bardziej duszącego rosyjskiego despotyzmu, napiętnowania próby manewrowania w szarej strefie, która choć zdolna przynieść doraźne korzyści, jest zbyt mała w porównaniu z ostatecznymi stratami.
Określenie parametrów konfliktu wymaga również odpowiedzi na pytania o dalsze działania. W sferze wojskowej, gospodarczej i politycznej wydaje się to dość oczywiste. Wojna na Ukrainie będzie trwała i wiele wskazuje na to, że wkracza ona w fazę przedłużającego się, raczej statycznego konfliktu na wyczerpanie. Oznacza to konieczność militarnego i ekonomicznego wsparcia kijowskiego i uchodźców. Kreml okopał się też na swój sposób, co oznacza tę samą przedłużającą się kampanię gospodarczą i konieczność poszukiwania przez Zachód nowych rynków zbytu czy źródeł surowców. Dla wielu korporacji i krajów, zwłaszcza tych uzależnionych od taniego rosyjskiego gazu, będzie to bolesne, ale wykonalne przy wyraźnym wsparciu na poziomie państw czy organizacji międzynarodowych, takich jak Unia Europejska. Konsolidacja Zachodu wokół liberalnej demokracji opartej nie tylko na fakcie wyboru, ale także na wartościach wolności i praworządności, to także moment wyboru miejsca na politycznej mapie świata, które zawiera znacznie mniej odcieni szarości niż jeszcze kilka miesięcy temu.
Czas wyboru
Wszystko to sprawia, że nawet poszczególne organizacje, władze lokalne, grupy, a nawet obywatele powinni zastanowić się, gdzie są i gdzie chcą być. Czasy przyjacielskich konferencji z rosyjskimi instytucjami, wspólnych projektów i współpracy miast partnerskich dobiegły końca. Rakiety we Lwowie w odpowiedzi na wizytę Bidena w Polsce kończą czas niuansów, bo rosyjskie państwo i społeczeństwo muszą być odpowiedzialne za swoje działania i błędne kalkulacje.
Nadszedł moment na poważną rewizję rangi. Pomoc uchodźcom w nagłych wypadkach jest bardzo ważna tu i teraz, ale nadszedł czas, aby poważnie zastanowić się nad tym, co będzie dalej. Znacznie dalej. Przede wszystkim mamy po naszym własnym bezpieczeństwie, co oznacza nie tylko siły zbrojne i sojusze, ale także jakość naszej demokracji, edukacji i mediów. Jak możemy pomóc milionom Ukraińców odnaleźć się w nowej rzeczywistości i wzmocnić ukraińskie społeczeństwo obywatelskie w kraju i na wygnaniu? W końcu ta wojna kiedyś się skończy i byłoby miło pomyśleć teraz o jak najpłynniejszej integracji Kijowa z Zachodem.
A co z Rosją? Nie tylko stanowi śmiertelne zagrożenie dla swoich sąsiadów, ale także niesie ze sobą tę śmierć i dopóki to się nie zmieni, nie ma szans na prawdziwą współpracę. Oczywiście warto i trzeba wspierać Rosjan, którzy myślą inaczej, utrzymywać kanały komunikacji, ale nie wolno nam tracić proporcji i zapominać o rzeczywistości, która jest okrutna i jednoznaczna. Rosja, jako państwo, dokonała wyboru i stała się wrogiem. Nie teoretycznie i nie w przenośni, ale jeśli ktoś wątpi, spójrz i zastanów się, dlaczego nagle ukraińska mowa jest słyszana tak często w autobusie, w metrze lub w sklepie.
Tłumaczenie z języka polskiego
Tekst ukazał się w ramach projektu współpracy pomiędzy nami a polskim magazynem Nowa Europa Wschodnia.
Poprzednie artykuły projektu: Ukraina – UE: gorący finisz negocjacji, Ukraina – ucieczka od wyboru, Partnerstwo Wschodnie po rewolucjach arabskich, W krzywym lustrze, Pogardzany, Łukaszenka idzie na wojnę z Putinem, Między Moskwą a Kijowem, Kiełbasa to kiełbasa, Mój Lwów, Putin na galerach, Półwysep strachu, Ukraina wymyślona na Wschodzie, Nowe stare odkrycie, I powinno być tak pięknie, Noworoczny prezent dla Rosji, Czy rozmawiać o historii, impasie w Mińsku.
Oryginalny tytuł artykułu: Konflikt Rosji z Zachodem będzie długi i bolesny
