Дүние жүзіндегі қыстың басталуы байланыссыз болып көрінген екі оқиғамен атап өтілді. Шынында да, грузиялық оппозиция мен азаматтық қоғамның еуропалық интеграциялық процесті кідіртуіне қарсы наразылықтары мен Сирияның солтүстігіндегі Асад режиміне қарсы түрік қарулы топтарының дөрекілігі арасында ортақ не болуы мүмкін? Бұл жерде байланыс бар, бұл өте қызықты. Атап айтқанда, біз үшін.
Сириялық диктатор Башар әл-Асадтың Владимир Путиннің жеңілісінен құтқарылғаны құпия емес. Ол бұл Таяу Шығыс еліне негізгі құндылығын авиация ойнаған тұрақты әскерлерді ғана емес, «Вагнер» жеке әскери ротасының бөлімшелерін де жіберді (кейіннен Путиннің өзінен білгеніміздей, ол мүлдем жеке емес немесе мүлдем жеке емес еді). Дәл осы Ресейдің бұл қадамы Асадтың Дамаскіде қалуына көмектесіп, ол кезде үш жылға, тағы он жылға жуық уақытқа созылған азамат соғысын ұзартты.
Бірақ қазіргі Грузин үкіметінің артында да онымен бетпе-бет келеді, орыс құлағы жабысып қалады. Ал осы Оңтүстік Кавказ елінің нақты иесі ресейлік бизнесмен Борис Иванишвили болса, ол отанына оралған соң ғана оның шын мәнінде Бидзин екенін есіне түсірген. Сіз қалай ойлайсыз, Федералдық қауіпсіздік қызметі Ресейде жиырма жылдай жақсы ақша жасап келе жатқан бизнесменге қызығушылық таныта алар ма еді? Сізден сұрақты риторикалық деп санауыңызды сұраймын.
Ал ол үшін қандай да бір жұмбақ байланыстарды іздеудің қажеті жоқ – тек Иванишвилидің тікелей немесе жанама басшылығымен грузин билігінің әрекеттеріне көз жүгіртсек жеткілікті. Барлық украиндықтарға өте таныс бұл соңғы қадам елдің еуропалық интеграциядан бас тартуы болып табылады. Бұл Виктор Януковичтің таза косплейі. Сондай-ақ, Тбилиси көшелерінде болып жатқанның бәрі де – келіспеушіліктердің наразылықтары да, биліктің іс-әрекеттері де. (2013-2013 жылдардағы украиналық полициядан ерекшеленбейтін реформаланған грузин полициясының әрекеттерін осы жерден бөліп алуға болар еді, бірақ бұл мақаланың тақырыбы емес.)
Осылайша, Сирияда да, Грузияда да бізде Ресейдің геосаяси мүдделері бар. Ал енді Кремльдің бұл мүдделері елеулі соққыға ұшырады. Ал бұл соққы кездейсоқтық емес. Оңтүстік Кавказда Иванишвили парламенттік сайлау кезінде биліктегі қуыршақтарының іс-әрекетімен жағдайды қайнау нүктесіне жеткізді. Бірақ онда, қалай болғанда да, кейбір грузиндердің бұрынғы президент Михаил Саакашвили мен оның партиясына деген ықыласы қалай болса солай оның қолына ойнады. Ал 11 жыл бұрынғы Украинадағы сияқты еуропалық интеграция жағдайында грузин қоғамы енді партиялық мүдделерді тарылтпаған. Шын мәнісінде, қазір Тбилисиде бізде бифуркация нүктесі бар, ал қазір, соңғы жылдары алғаш рет Иванишвилидің ұстанымы ол қалағандай күшті емес.
Сириядағы жағдай одан да қызық. Себебі бұл жерде Сирия қақтығысының өзі Оңтүстік Ливандағы соғысқа салынды, онда Израиль іс жүзінде Хезболланы жеңді. Ал израильдік әскери сарапшылар ирандық сенімді күштер деп тікелей атайтын бұл лаңкестер аймақтағы Асад режимінің серіктестері болды. Сириялық диктатор қазір Дамаскіге келмейтін әріптестерінің қолдауын жоғалтты, олар бұл жерде өз бетінше аман қалғысы келеді, оны стратегиялық қарсыластары бірден пайдаланды. Әңгіме Алеппоны басып алып, одан әрі шығысқа кеткен бүлікшілердің артында тұрған Түркия президенті Режеп Тайип Ердоған мен оппозицияның басқа, бірқалыпты қайраткерлерін қолдайтын АҚШ туралы болып отыр, сондай-ақ осы оппозиционерлермен бірге американ әскерлері бақылайтын аймақта да біраз қозғалыстар орын алды.
Ал Оңтүстік Кавказ бен Таяу Шығыс дегеніміз не? Балқанды бір кездері «Еуропаның ұнтақ журналы» деп атаған. Осылайша, бұл аймақтар да осындай ұнтақ журналдар болып табылады. Кавказ тауынан тыс Ресейде әр түрлі проблемалар туындап отырды – қарабақ мәселесінен бастап, ол кеңес басшылығының қатысуынсыз толыққанды соғысқа ұласты. Оның салдары Кремльге арменияны ғана бақылауға мүмкіндік бермеді (онда бақылау аяқталды, Гюмридегі әскери базаға дейін), сонымен қатар, шешілмеген аумақтық қақтығысқа тап болған және кез келген сәтте өзін соғыс жалынына тастай алатын елмен күресуді қалайтын Әзірбайжан да бар ма? Абхазия мен Оңтүстік Осетияны алып жатқан Грузия туралы айтудың қажеті жоқ.
Бірақ Саакашвилиді жеңгеннен кейін де Бидзина-Борис Иванишвили Батыстың белгілі бір ережелерімен ойнауға мәжбүр болды. Өкінішке орай, бірақ әлі күнге дейін жағдай сіздер үшін де, біз үшін де мүмкін емес нүктеге жетті. Карталар ақырында анықталды, сондықтан грузиялықтар Ресей Федерациясының орбитасына толықтай оралады, не Кремль бұл елден де айрылады.
Таяу Шығыс — бүкіл әлемнің ұнтақ журналы. Мұнда Газа жолағы, ал Ливанның оңтүстігі, ал хиуалықтар, Сирия. Бірақ Палестина анклавы мен Ливанның Хезболлах басып алған бөлігі іс жүзінде Израильмен айналысып үлгерді. Хиуалықтарға әлі жетпеген державалардың қолы, бірақ олардың болатынына күмән жоқ. Баб-еМандеб бұғазы бүкіл әлемдік экономика үшін бұл мәселені шешпей қалдыру үшін өте маңызды материалдық-техникалық бағыт болып табылады.
Алайда Ресей бұл қақтығыстардың бәріне тікелей қатыспады. Ал Сирияда мен істедім. Сондықтан Асад режимінің жеңілісі қарт Кремль диктаторының геосаяси жоспарлары мен амбицияларына соққы ғана емес. Бұл ресейге, оның «шектеулі контингентіне» тікелей соққы болып табылады. Ресейдің соққысына жауап беретін ештеңе жоқ.
Иә, ештеңе жоқ. Себебі Вагнер ПМК іс жүзінде Бахмут ет тартқышы мен Пригожин көтерілісінен кейін жойылды. 2015 жылы Асадты құтқаруда маңызды рөл атқарған Ресей Әскери-әуе күштерінің авиациясы мұндай ауқымды іс-қимылдарға енді қол жеткізе алмайды, себебі Украинадағы соғыстың алдында тұр. Украина соғысы Путин режимінің мизантропиялық сипатын көрсетіп қана қоймай, үш жылға апарып тастағаннан кейін Ресейдің қолын әлемнің басқа аймақтарына да байлап тастады. Себебі Владимир Путин өзінің барлық диктаторлық достары үшін жеткілікті ресурстарға ие емес. Менің айтайын дегенім , донбастың өз қажеттілігі үшін ол Солтүстік Кореядан снарядтар мен зымырандарды ұрлап жатыр, ресей бұған дейін байқамаған.
Грузиядағы, Ресейдегі оқиғалардың нәтижесі қандай болатынын, Хезболлаға, хиуалықтарға не болатынын және, сайып келгенде, Украинадағы соғыстың қанша уақытқа созылатынын (дональд Трамптың билікке оралуына әсер ете ме) қазір біле алмаймыз. Бірақ қазір украинадағы 2014 жылғы «Ресей көктеміне» қарағанда, әлемде «ресейге қарсы қыс» біртіндеп өрби бастағандай көрінеді.
