Оккупациялық орыс әскерлері оқ-дәрі мен еңбек ресурстарының ауыр жетіспеушілігінен зардап шеккен елдің оңтүстігі мен шығысындағы украин әскерінің позицияларын бұзып өткен соң, олар тағы да өздерінің басты мақсаты – Киевті басып алуға басшылық етті. Екі-үш күннен артық уақыт кетсе де, бұл жолы «демилитаризация мен деназизацияның» «арнайы операциясы» сәтті жүргізілді.
Президент Зеленский мен оның үкіметі күшпен басылды. Ең жақсысы украиналық көшбасшылар Батысқа эвакуациялауға қол жеткізді. Ең жаманы – оларды Қадыров әскерінен арнайы мақсаттағы бөлімшелер басып алып, басып алды немесе жойды. Олардың орнына Мәскеудің жеңілдігімен авторитарлық қуыршақ билеушісі тағайындалды.
Бірақ Украинаны жеңгеннен кейін де Ресей мемлекеті өз лаврларында демалуды жоспарламайды, ол келесі жеңістерге дайындалып жатыр. Экономика мен қоғам соғысқа көшуді жалғастыруда. Қазірдің өзінде ұрысқа шыдамды Ресей әскері соңғы дайындықтарын аяқтап жатыр. Жұмылдыру және рекрутинг жалғасуда. Ресей қарулы күштерінің көлемі бірнеше миллионға дейін өсіп келеді. Оның қатары украин коллабораторларымен де толықтырылды.
Ал Ресей Федерациясының Бас штабы Украинадағы «арнайы әскери операцияның» бастапқы кезеңінде жіберген қателіктерінен барлық қажетті қорытындыларды жасады. Бұдан басқа, Қытай, Иран, Солтүстік Корея ресейлік одақтастарын қаруландыруды жалғастыруда.
Бұл ретте американдықтар, Дональд Трамп уәде бергендей, көбіне өз әскерлерін Еуропадан шығарып жатыр. Вашингтон енді Ескі әлемге қызығушылық танытпады. Ақ үй өзінің барлық күштерін Қытаймен соғысқа шоғырландырып, Пекиннің Тайваньды басып алу ниеті контекстінде ғана емес, жалпы Азия-Тынық мұхит аймағындағы үстемдік үшін күресте де бар. Сондай-ақ, Ресейдің одақтасы ретінде Украинаны жеңуден шабыт алған КХДР-мен барған сайын қызу шайқасқа кірісу керек, ол бүкіл Корей түбегін басып алу туралы өзінің ескі арманын оңай жүзеге асыра алады деп шешті.
Германия мен Франция күшті еуропалық қауіпсіздік альянсын құра алмады. Ұлыбритания өз проблемаларын шешіп жатыр және оның аралдағы ұстанымы оны құрлықтағы барлық әскери пертурбациялардан тағы да құтқарады деп үміттенеді.
Содан кейін бір жолдастық наурыз таңы, мысалы, 2028 жылы ресейлік танкілер, шабуылдаушы ұшақтар мен бомбалаушылар жаппай зымыран оқ атумен қолдау тауып, Балтық жағалауы мемлекеттерінің шекарасын кесіп өтеді. Лукашенконың Белоруссия енді «қатып қалады» деп, Литваға қарсы соғысқа баруға тура келеді.
Брюссельдегі НАТО штаб-пәтерінде үрей туындайды. Шын мәнінде қалай әрекет ету керектігін, қандай шешім қабылдау керектігін ешкім білмейді…
Бұл апокалиптикалық гипотетикалық сценарийді Мюнхеннің Бундесвер университетінің саясаттану профессоры және Германияның ең үздік әскери сарапшыларының бірі Карло Масала өзінің «Егер Ресей жеңіске жетсе: сценарий» (Wenn Russland gewinnt: Ein Szenario) атты кітабында сипаттайды.
Профессор мырза бүгінгі күні не болып жатқанын жақсы біледі. Ол Еуропаның болашағы украиналық ұрыс алаңдарындағы оқиғалардың қалай дамитынына байланысты екенін түсінеді. «Ресей Украинада одан әрі алға жылжыса, еуропалық конфликт Германия мен Жалпы Еуропаны жаулап алуы әбден мүмкін», — деп ескертеді ол. Сондықтан қазір шығудың бірден-бір жолы – Украина мен оның әскеріне барынша көмектесу. Қалдық негізде емес, НАТО-ның әрбір елінің жеке қарулы күштері сияқты көмек. Батыс армиялары қандай да бір кезеңде соғысқа тікелей кіру мүмкіндігін жоққа шығармауымыз керек.
Карл Масаланы неміс-итальян журналисі Маркус Ланц неміс әлеуметтік арнасында еске түсірді ZDF. Саяси ток-шоуда орыс-украин соғысы, Украинаға әскери көмек көрсету, батыс қоғамының екеуінен шаршау мәселесі талқыланды. Мюнхен профессорына бітімгерлер мен Путинверсторлар қарсы шықты. Олар Германия Украинаға тым көп көмектескенін, оған миллиардтаған еуро жұмсағанын және Еуропада мұндай жаппай көмекті ешкім көрсетпегенін айтты. «Қанша уақыт жасай аламын?» — деп сұрады олар риторикалық түрде.
— Украинаның жеңісі үшін қаншалықты қажет болса, — деп мұқият жауап берді Масала мырза. Және ол неміс жүрегіне қаншалықты қадірлі болса да, украина туралы емес екенін түсіндірді. Әңгіме Еуропадағы қауіпсіздік, жаһандық қауіпсіздік туралы болып отыр. Себебі, еуропалық қауымдастық соңғы онжылдықта бұл мәселені мүлдем назардан тыс қалдырмады. Әсіресе, АҚШ-тың әскери қуатына деген барлық үміттерін бекіткен Батыс Еуропа елдері.
Соңғы кезге дейін Ресейді себеп-салдарлық орындарға тығыз ұстаған Батыстың қазір онымен рөлдерді ауыстырғаны қалай болды? Карло Масала ресей-украин соғысы аясында жаһандық қауіпсіздік саласындағы қазіргі жаман жағдайды түсіндіре отырып былай деді: «Егер мен теолог болсам, жанымызға үлкен күнә алғанымызды айтқым келеді. Саясаттанушы ретінде бұл үлкен мінсіз жанжал деп айта аламын. Біз сол экономикалық қуаттармен біргеміз, бізде бар, бұл соғысқа жол бердік, ол шындыққа жанаспайды, қауіпсіздік пен тұрақтылықтың бүкіл еуропалық жүйесіне қауіп төндіреді. Бұл украиналық аумақ мәселесі мен Украинаның жойылуы туралы көптен бері айтылып келе жатқан жоқ. Ең соңында Ресей мен оның қазіргі басшылығының 1990 жылдан кейін салынған еуропалық қауіпсіздік архитектурасын толығымен жойып жатқаны туралы айтылады. Біз өзіміздің экономикалық күшімізді Украинаға тұрақты қолдау көрсету үшін өнеркәсіптік база құру үшін жұмылдыруға мүмкіндік бермедік. Біз Украинаны құлдырау қаупі төнген кезде ғана қолдай бастаймыз деп ойламайтын стратегияны жасай алмадық. Сондықтан осының бәрі маған тек Германияның ғана емес, бүкіл батыс әлемінің мінсіз жанжалы сияқты көрінеді. Біз онымен айналыса алмадық және қазір онымен айналыса алмаймыз».
Бұл батыс әлеміне деген репродукция. Әділ бе? Украиндықтардың көзқарасы бойынша, тіпті өте. 2008 жылы Грузияға басып кіргені, Қырымды аннексиялағаны, Донбастағы будан соғысы үшін Мәскеудің қалай кешірілгенін ұмытқан жоқпыз. Ал ертеректе Борис Ельциннің төрағалығы кезінде Абхаз соғысы, Ресей арандатқан Молдова, Ихкериядағы соғыс… Батыс, әдетте, Кремльдің «көтерілісші» анклавтар құру арқылы көрші мемлекеттерді бақылауға алғанын немқұрайлы бақылады. Ал Хельсинки қауіпсіздік жүйесінің жойылуы туралы ескертілген саясаттанушылар тек қана құтылуға ұшырады.
Путиннің «Қырым операциясы» аяқталғаннан кейін ғана Батыс бір нәрсенің дұрыс еместігіне күдіктене бастады. Дегенмен, көбісі қорқынышты ештеңе болған жоқ деген пікірді қалдырды – бәрі де дәстүрлі ықпал ету ұғымы аясында болды. Бұл тұжырымдаманың арсыз заманауи нұсқасын 2015 жылы британдық саясаттанушы, жазушы, Кембридж университетінің профессоры Анатоле Ливен тұжырымдады: «Біз 2014 жылы Украина үшін де (Грузия үшін де) күрескен жоқпыз, бірақ Ресей Украинаның оңтүстігі мен шығысын толықтай басып алған жоқ, бірақ мұны оңай жасауға болар еді. Сылдырмақта өте ыңғайлы жасырын келісім жасалды: біз Ресей шабуылына ұшырағандарды қорғамаймыз, ал Ресей біз қорғайтындарға шабуыл жасамайды».
Шынында да, мұндай ұғым арсыз батыстық лайманға айтарлықтай ыңғайлы. Жоқ болса да, ол енді «бар» емес , солай болды. Деактуализацияланған. Кез келген саналы адамдар, тіпті гамблерлер де букмекер кеңсесінде Ресей Украинамен шектеліп, одан әрі жүрмейді деп бәс тігуі екіталай. Қазірдің өзінде Еуроодақ пен НАТО-ға қауіп төніп тұрғанын барлығы түсінеді.
Сондықтан наурыз айында қайта жарық көрген Карло Масаланың кітабы әлі күнге дейін таңқаларлықтай танымал. Сондықтан тұжырымдаманы тез әрі түбегейлі қайта құруға тура келді. Ол қазір қалай естіледі? Маркус Ланцтың аталған ток-шоуы осы тұжырымдаманы «бітімгерлер» бірнеше рет айтқан, осы сұраққа жауап беруге мүмкіндік береді. Жалпы былай тұжырымдауға болады: Ресей қауіпті, ол Украинамен және жалпы посткеңестік кеңістікпен шектелмеуі мүмкін, сондықтан оны ашуландырмаған дұрыс. Ал біз агрессордың тәкаппарын «жаңа Мюнхен байламы» деп атамауға тиіспіз. Себебі, ол кезде Гитлердің бүкіл жерді жоюға қабілетті қаруы әлі болмаған. Ал Путиннің осындай қаруы бар. Сондықтан оның тілегіне сатқындық жасап, мүмкіндігінше оған жеңілдіктер жасау керек. Иә, ол ядролық апокалипсис кезінде өзі өліп кетуі мүмкін екенін түсіне отырып, кінәлі. Бәлкім, жоқ шығар. Біз оны тексергіміз келмейді.
Сондықтан Кремльдің мұндай ядролық бопсалауы шынымен де жұмыс істейді және одан әрі де жұмыс істей береді. Осы уақытқа дейін екі сценарийдің бірі іске асырылмаған. Не Путин бүкіл Батысты бүгіп, ақырында оны жеңгенін жариялай алады, не Батыс ақырында бопсалауға түкіріп, Кремльге қарсы күрт ойнайды.
