2024 жылдың тамызы ресей-украин соғысы жағдайында екі жарқын, маңызды, резонанстық оқиғаға орай есте қалады. Айдың бірінші жартысында Украина қарулы күштері Ресей Федерациясымен шекарадан өтіп, Курск облысының бір бөлігін өз бақылауына алды. Ал ресейлік әскерлер зымырандар мен дрондарды жинақтай отырып, жаздың соңында Украина аумағының ең күшті снарядтарын, іс жүзінде энергетикалық инфрақұрылым нысандарын және тек қана емес, энергетикалық инфрақұрылым нысандарын сахнаға шығарды. Екі оқиға да, әсіресе, бірінші (егер әдеттегідей болмаса, Украинаға зымыран шабуылы болды ғой, ол кезде украиналық тылға алғашқы жаппай шабуыл болған жоқ , дегенмен, жау 200-ден астам техниканы пайдаланған кезде мұндай оқиғалар болмағанымен), белсенді түрде жарияланып, әлемдік БАҚ-та жарияланды, олар жоғары деңгейде айтылады, екі шабуылға да қатысты тақырыптар әлемдік медиа-платформаларда талқыланады. Бірақ олар PR кеңістігінде емес, шынайы өмірде қаншалықты тиімді?
Украина Қарулы Күштерінің Курск шабуылынан бастайық. Бұл операция осы соғыс үшін ерекше ақпараттық үнсіздікпен өтіп, өтіп жатыр. Украина билігі «біз бармыз» деп түпкілікті мойындағанын есіңізде сақтаңыздар. Сол кезге дейін бүкіл әлем күңгірттеніп, оның не екенін анықтауға тырысқан. Қазірдің өзінде мадақтау шын мәнінде кеткен жоқ, себебі Украина Қарулы Күштерінің Курск облысына шабуыл жасауының стратегиялық мақсаттары мен міндеттерін ешкім жарияламады.
Алайда, әрине, әскери сарапшылар белгілі бір қорытынды жасай білді. Ресейдің халықаралық мойындалған аумағына шабуыл жасау, біріншіден, қазір Донбастың келесі елді мекендерін дауылға ұшыратып жатқан орыс әскерлерінің сол бөлігін тартып алуға, екіншіден, орыс халқы арасында үрей тудыруға (оған «арнайы әскери операция» ақырында аулаға тура келді) және соның салдарынан агрессор еліндегі жағдайды тұрақсыздандыруға бағытталды.
Көріп отырғанымыздай, мұндай мақсаттар болса да, оларға қол жеткізе алмады. Владимир Путин Курск аймағын Донбасқа айырбастауды жоспарламайтынын айқын көрсетті. Бәлкім, облыс орталығы Курсктың жоғалуы да оны қорқытпауы мүмкін , егер ол осы уақыт ішінде Краматорск агломерациясын басып ала алса немесе оның әскерлері Павлодарға марш жасаса.
Сондай-ақ Ресей Федерациясының ақпараттық кеңістігін тұрақсыздандыру мүмкін болмады. Ең болмағанда Кремльдің үгіт-насихат машинасы Украина Қарулы Күштерінің курск шабуылын күн тәртібінен алып тастау үшін қолдан келгеннің бәрін жасады. Егер ол болмаса, солай. Курск облысында не «арандатушылық», не «жағдай» бар. Бірақ Путин Бакуге, оның Солтүстік Кавказына сабырлы түрде ұшып барады, демек онда сұмдық ештеңе болып жатқан жоқ. Мәскеуде немесе Украина шекарасынан алыста тұратын қарапайым орыстар осыны ойлайды. Соғысты байқағысы келмейтін ресейліктер, шынымды айтсам, бұл тақырыптың ақпараттық кеңістіктен жоғалып бара жатқанына қуаныштымыз. Егер телеарна ресей аумағындағы соғыс туралы айтпаса, онда соғыс жоқ деп санау оңай, бірақ бұрынғыдай Украинаның бір жерінде «арнайы әскери операция» бар. Ал оған кім қамқорлық жасайды, әсіресе, егер сіздің отбасыңызда ешкім жұмылдырылмаған болса…
Дегенмен, тек Украина ғана қате есептеді деп ойламау керек. 26 тамызда біздің аумаққа жаппай зымыран мен дронның шабуылы да өзінің стратегиялық мақсатына жете алмады. Иә, кішігірім тактикалық табыстар, бұдан басқа ештеңе жоқ. Біріншіден, зымырандардың/дрондардың 85%-ы атылды, бұл әуе шабуылына қарсы қорғаныс жүйелерінің тиімділігінің өте жоғары деңгейі. Елестетіп көріңізші, егер 40-қа жуық болмаса, бірақ барлық 236 зымыран мен дрон нысанаға соғылса не болады. Украинаның энергетикалық инфрақұрылымы қандай болар еді? Біз қазірдің өзінде уақытша қараңғылауды бастан өткердік және оларды алғаш рет емес, қайтадан бастан өткереміз. Украиндықтар бұған қазірдің өзінде үйреніп жатыр.
Бірақ бұл оқиғадағы ең бастысы оған үйрену емес, баламаның жоқтығы. Путин не өзі ұсынғандай бастапқы ұстанымдармен («мейірімділікке тапсыру» және солай) келіссөз жүргізудің мүмкін еместігін түсінбейді, немесе дәл осыны қалаған. Ал келіссөздер шынымен де мүмкін емес, себебі 2022 жылдан кейін Буча мен Ирпин, Изюм және Херсоннан кейін украин қоғамы «халықтар достығын» өзінің барлық адамгершілікке жатпайтын даңқында көрді. Және ол агрессорға қандай да бір жеңілдіктермен барлық украиндықтарды не күтіп тұрғанын жақсы түсінеді. Украина азаматтары келісетін бірден-бір ымыраға келу – қазіргі майдан шебіндегі соғыстың ыстық кезеңін тоқтату – Владимир Путинге қажет емес.
Сондықтан Украина Қарулы Күштерінің күтпеген, тіпті бірегей курск шабуылы да, кең ауқымды соғыс кезінде Украина қалаларына ресейлік ірі зымыран-дрон шабуылы да өздерінің стратегиялық міндеттерін орындай алмады. Путин орыстарды тек майданда ғана емес, тылда да құрбандыққа шалуға дайын екенін көрсетті, ол соғысты жалғастыру үшін тіпті аумақтарды да құрбандыққа шалуға дайын. Ал украиналықтар 26 тамыз күні таңертеңнен кейін де Кремльдің келіссөз жүргізу шарттарына келісе алмайды.
Сондықтан соғыс, украина қарулы күштерінің сол кездегі Бас қолбасшысы Валерий Залужний өткен жылы ескерткендей, әлде өлі аяғына дейін жетті Бірінші дүниежүзілік соғыс. Сол мега-қақтығыстың барлық тараптары бір-бірін таусылғанда, ал осы атрибут соғысын ұзағырақ ұстай алған жеңімпаз болды. Тамыздың Украина мен Ресейге жасаған шабуылдары бүкіл әлемге қазіргі соғыстың осылай аяқталатынын айқын көрсетті. Дамудың басқа нұсқалары жоқ.
