Украина үшін жаңа геосаяси шындыққа жол ашатын Вильнюстегі НАТО саммитінің алдында Володимыр Зеленский Украинаның осындай жақтастары деп атауға болмайтын елдердің шағын гастрольдік сапарына шықты, бірақ бұл олардың біздің Еуро-Атлант жолымыз үшін маңыздылығын төмендетпейді. Бұл әсіресе НАТО-ға мүше ғана емес Түркияға қатысты (яғни, кез келген жағдайда, біз Анкараның Альянсқа кіруге келісімін алуымыз керек, қашан және қандай форматта бұл қосылу орын алады), сонымен қатар «астық мәмілесінің» кепілгерлерінің бірі болып табылады, сондай-ақ стратегиялық тұрғыдан маңызды , ал ресейлік кәсіп контингенті үшін – Жерорта теңізі мен Қара теңіздер арасындағы бұғаздарды да бақылайды. Бір қызығы, бұл пікірі әрқашан ескерілуі тиіс ойыншы.
Түркияда екі ғажайып символикалық іс-шара өтті. Біріншіден, Түркия Президенті Режеп Тайип Ердоғанның Украина НАТО-ға мүше болуға лайық деген сөздері. (Орыстар, әрине, ескі кеңестік әдет-ғұрып бойынша оны «қосылуға құқығы бар» деп бұра отырып, осы сөз тіркесінің үстінен өте алмады. Қосылудың қарапайым құқығының айырмашылығын сезініңіз — және сіз осы құқыққа ие болған жағдайды сезініңіз, оның үстіне, бәріміз де қаһармандық күрестің не екенін түсінеміз.) Екіншіден, украиналық әскери қызметшілердің, Азовсталь гарнизонының командирлерінің Украинаға оралуына рұқсат, олар өткен жылдан бері Түркияда ресейлік тұтқыннан кейін тағылымдамадан өтті.
Әсіресе, орыстар қарапайым халық та, насихатшылар да екінші оқиғаны бастан кешірді. Ресми Кремль оған түсініктеме беру үшін кем дегенде кейбір сөздерді іздегенімен, ресейлік әлеуметтік желілерде эмоцияның нағыз жарылысы орын алды. Агрессор елінің азаматтары әлсіз Путинді де, зұлым Ердоғанды да, әрине Украинаны да (бұл жерде әдет-ғұрыптан тыс) қарғыс айтты. Бірақ барлық қарғыстарға қарамастан , «Ердоған мұны қалай жасады?» деген басты сұрақ орыстар үшін шешілмей қалды.
Бірақ шын мәнісінде бұл мәселеде күрделі ештеңе жоқ. Әсіресе ол дұрыс тұжырымдалса. Тіпті мектепте де жауап бөлігі сұрақтың өзінде тұжырымдалады деп үйреттік. Сондықтан біздің жағдайымызда дұрыс салынған сұрақ тікелей тұспал береді. Сонда оны дұрыс тұжырымдайық: Ердоған мұны қалай жасай алар еді? Ал біз «мүмкін» етістігі түрінде тұспал аламыз.
Ердоған бұл қадамды ол туралы шешім қабылдай алатындықтан жасады. Иә, ақш-пен F-16 ұшағы туралы дәл осындай келісімде Джо Байден Түркияның белгілі бір талаптарына қарамастан, Швеция НАТО-ға кіруі керек деген пікірді айтқан кезде, мотивация мәселелері әлі де бар, бірақ, шындығында, оның айналасына байлап қоюдың гипотетикалық емес мүмкіндігімен бедерлі құрылыс салу маңызды емес. Ал ресейліктер, айтпақшы, Ердоғанның не басшылыққа алғанына қатты қызығушылық танытпады – олар Путинмен келісімге қалай сатқындық жасауы мүмкін екендігіне қатты алаңдаушылық танытты.
Немесе ол бір қарапайым себеппен болуы мүмкін. Қазір Ресейге тәуелді Түркия емес, Ресей Түркияға тәуелді. Және бұл Анкараның өзіне ұжымдық Батысқа ғана байланысты емес. Себебі, толыққанды басып кіруді бастаған кезде Владимир Путин G7-EU-НАТО конгломератының реакциясы қазіргі Ресей-Украина соғысының бірінші бөлігінен кейін болған реакцияға ұқсас болады деп күтті. (Генералдардың әрқашан өткен соғыстарға қалай дайындалып жатқанының классикалық мысалы).) Бірақ , біз бұл туралы анық айта аламыз – Батыс басқаша әрекет етті. Осы конгломераттың түрлі мүшелері жасаған барлық кедергілерге қарамастан (айтпақшы, тек Венгрия ғана емес), бұл реакция Ресей экономикасына шын мәнінде ауыр соққы болды. Жақында өткен жазда «02/23/22» бағамына қайта оралған ресейлік валюта бір символикалық белгіні – еуро үшін 100 кесіп өтті. Жақын арада ол доллардың дәл осындай сызығын кесіп өтеді. Мұнай-газ саласы – мемлекеттік (яғни қазір әскери) бюджетті толтырудың негізгі көзі – табыстың азаюына әкеледі. Ресей үшін экономикалық жағдай күн сайын күрделене түсуде.
Мұндай жағдайда Түркия әлі Кремльге жабылмаған әлемге терезелердің бірі болып қала берді. Ал Путиннің режимі қуанып қалмауы мүмкін, бірақ белсенді қолданады, себебі оның басқа да көптеген тиімді нұсқалары жоқ, оны жеңіл қою керек.
Ал Режеп Тайип Ердоған – тұлға ретінде, Путиннен айырмашылығы, геосаяси тұрғыдан өте тәжірибелі , бұл факторды қолданудан басқа көмектесе алмады. Яғни, Батыстың күшті қысымының, қысымның арқасында Ердоғанның өзі әрдайым қолдай бермеді, ол Путинге ең алдымен өзіне тиімді жағдай жасаудың бірегей мүмкіндігіне ие болды. Ал Путиннің өзі де мұны түсінді.
Неден көре алатыныңызды білесіз бе? Кремль реакциясынан. Бұрынғыдай түрік билігін стильде шақырудың орнына Жеделхат— Дмитрий Медведевтің арнасы, ұшуға немесе түрік қызанақтарына тыйым салудың орнына – Кремль тек қана жаңылтпаш жасай білдіжақсы, Дмитрий Песковтың «келісімнің тікелей бұзылуы», «бәрін түсінеміз», «ол ешкімді әшекейлемейді» және …
Осының бәрі де осы. Яғни, Ресей Түркияның украин жауынгерлерінің тағылымдамадан өтуі туралы келісімді тікелей бұзғанын мойындай отырып, ердоғанды ғана аяусыз ысырып тастады, ол қалай, Режеп-аха, сіз уәде еттіңіз…
Бұл реакция бүгінгі Ресейдің геосаяси импотенциясын мойындаудан басқа ештеңе емес. Дәл осы Ресей 2022 жылдың 24 ақпанында өзін Америка Құрама Штаттарына тең деп есептеп, әлемнің жартысын «өз» («кеңестік») билеуді армандады. Ал енді Түркия – тағы бір ірі асқыну кезінде кариб дағдарысы келіссөздер объектісі ғана болғанын еске саламыз (сол кезде КСРО АҚШ-тан баллистикалық зымырандарды одан шығаруды талап етті). Юпитер) — бұл супердержаваға ойынның өз ережелерін талап етеді. Ал Ресейдің өзі венгрияның геосаяси шахмат тақтасындағы өте микроскопиясының көмегімен санкция шығынын барынша азайтуға тырысып жатқанын (сәтсіз, әрине, «бәрін ойнаған ұлы стратег» сияқты) байқап отыр.
Бірақ бұл Ресейдің проблемалары. Біз Ердоғанға Украинаға қарай қадам жасағаны үшін алғыс білдіріп, оған кімнің осындай мүмкіндік бергенін ұмытпауымыз керек – кремльге өз уәделерін қалағанынша бұрап жіберуіміз керек. Ал қазір Украинаның осы қиын жағдайда өмір сүруін кім қамтамасыз етеді, мен оның өмір сүруі үшін соңғы соғыс екеніне сенемін.
