БҰҰ-ның және басқа да халықаралық ұйымдардың Каховка ГЭС-ін ресейлік басып алушылардың соққылауына деген баяу тіссіз реакциясы украиндықтардың наразылығы мен көңілін көтерудің жаңа толқынын туғызды. Сондай-ақ билік өкілдері халықаралық қоғамдастықтың агрессорлық елдің жаңа қылмыс актісіне немқұрайлы қарамайтынын жасырмады. Алайда әлемде бейбітшілік пен әділеттілікті қорғауға арналған халықаралық құрылымдардың дәрменсіздігі мен тиімсіздігі жаңалық емес.
1914-1918 ж. Бірінші дүниежүзілік соғыс соғыс қимылдарының ауқымы, қаза болғандар мен қираулар саны жағынан замандастарға терең әсер қалдырды. Жаңа өлі қарудың пайда болуы және оларды іс жүзінде қолдану көптеген құрбандықтарға әкеп соқтырды. Сол заманның батыс саясаткерлері жаңа ірі соғыстың болашақта қайтадан шындыққа айналмауын қалаған. Осы мақсатта Ұлттар Лигасы халықаралық ұйымы құрылды.
Ұлттар Лигасының негізін қалаушылар оған игі мақсаттар қойды. Ұйым ғаламшардағы бейбітшілікті және елдер арасындағы дауларды бейбіт жолмен шешуді қамтамасыз етуді көздеді. Сондай-ақ қарусыздану, ұжымдық қауіпсіздік және ғаламшардағы өмір сүру сапасын арттыру үшін күресу керек. Бастапқыда бұл құрылымның қызметі салыстырмалы түрде табысты болды. Ұлттар Лигасы әлемнің түрлі елдерінен келген дипломаттар кездесіп, келіссөз жүргізген алаңға айналды. Оның қатарына түрлі құрлықтардан мемлекеттер қабылданды. Тіпті Ұлттар Лигасының мүшесі болмаған елдер де оның жұмысына қызығушылық танытты. Сондай-ақ, халықаралық ұйым әлемнің әр түкпірінде бірнеше аумақтық шекаралық дауларды шеше алды. Алайда бұл ретте оның тиімділігі таусылды. Көршілерінің шекарасын әскери құралдармен өзгерту мақсатын тағы да қойған әлемнің ұлы державалары ойнап келгенде Ұлттар Лигасы оларға қарсы шыға алмады. Кезекті дүниежүзілік соғыстың алдын алу үшін құрылған мекеме осы соғыстан жойылды.
Байсалды дабыл қоңыраулары 30-жылдардың басында пайда болды. Ұлттар Лигасының мүшесі және Лига Кеңесінің тұрақты мүшесі, Жапония империясы 1931 жылы Маньчжурияны жаулап ала бастады. Агрессияны тоқтату әрекеттері сәтсіз аяқталды. Сондай-ақ Жапонияға қарсы экономикалық санкциялар енгізу немесе Лиганың қамқорлығымен халықаралық әскери коалиция құру мүмкін болмады. 1933 жылы ресми Токио Ұлттар Лигасының құрамынан шығатынын жариялады. Сол жылы Германия осылай істеді, онда адольф Гитлер билікке келді. Оның үстіне нацистер Ұлттар Лигасынан шығу мәселесін референдумға қойды, онда немістердің 90%-дан астамы оған дауыс берді.
Әлемдік шиеленіс күшейе түсті. Ұлттар Лигасының жаңа соғысты тоқтату жөніндегі барлық күш-жігері босқа кетті. Бұл құрылым 1935 жылы Эфиопияға басып енген Италияға қарсы тиімді санкциялар енгізе алмады. Лига 1936-1939 жылғы Испания азамат соғысын тоқтатқан жоқ. Еуропа үстінен жаңа ірі қақтығыстың дауыл бұлттары қайтадан жиналды. Осының бәрі жаңа соғыстардың алдын алу үшін құрылған мекеменің толық дәрменсіздігімен орын алды. Лиганың жекелеген мүшелерінің өзімшілдігі, Германиямен Версалды бейбітшілік шартын және оған енгізілген Ұлттар Лигасының жарғысын ешқашан ратификацияламаған АҚШ-тың өзін-өзі алып тастауы күйзеліске ұшырады.
Осы фонда 1934 жылы КСРО Ұлттар Лигасының мүшесі болды. Тоталитарлық коммунистік мемлекетке халықаралық ұйымға кіруге шақыруларды 30 мүше мемлекет жіберді. Ал бастамашысы Франция болды. КСРО лигасының тұрақты кеңесіне де сайланды. Көріп отырғанымыздай, кеңес-коммунистік империяның Ұлттар Лигасына кіруіне голодомор арқылы украин ұлтының жаңадан ұйымдастырылған геноциді де, оның ашық антидемокрагиялық агрессивті сипаты да кедергі келтірмеді. Алайда КСРО Ұлттар Лигасында ұзақ уақыт қалмады. 1939 жылы желтоқсанда Финляндияға кеңестік шабуылдан және фин қалаларының жаппай бомбалау кадрларынан кейін әлемдік қауымдастық КСРО-ны Лигадан шығаруды талап ете бастады. Кеңес үкіметі әр түрлі ақылға сыйымсыз ойлап тапты. Онда сыртқы істер жөніндегі халық комиссары Вячеслав Молотов: КСРО Финляндиямен соғыста емес, соғыстың басты назарын өзінің легитимділігін жоғалтқан Фин үкіметі қоздырған. Бірақ Мәскеудің өтірігін ешкім де байыппен қабылдамады.
14 желтоқсанда Ұлттар Лигасы Ассамблеясының сессиясы шақырылды. Аргентинаның бастамасымен Кеңес Одағын алып тастау мәселесі күн тәртібіне қойылды. Оның себебі — Финляндияға қарсы агрессия. Ұлттар Лигасына мүше 40 мемлекеттің 28-і Ассамблея қаулысының жобасына дауыс берді. Ұлттар Лигасының Кеңесі Ассамблея қабылдаған қарарды оқып, Кеңес Одағын шығарып жіберу туралы қаулы шығарды. Кремль аса күйзеліске ұшыраған жоқ. Ол соғыс жолына және әлемнің жаңа бөлінуіне сенімді түрде кірісті. Керісінше, Мәскеу қазір оның «қолсыз» екенін және Ұлттар Лигасымен байланысты емес екенін атап өтті.
Өздеріңіз көріп отырғандай, БҰҰ-ның ізашары, Ұлттар Лигасы Екінші дүниежүзілік соғысты тоқтата алмады. КСРО-ны алып тастау туралы шешім іс жүзінде Лиганың соңғы шешімі болды. Сол кезге дейін әлемде жаңа ірі соғыс басталды. Польшаны Үшінші рейх иеленді. Лиганың қызметі ақырында тоқтатылды. Ал 1946 жылы таратылды. Бірақ кей кездерде Ұлттар Лигасы сапа жағынан ерекшеленеді қазіргі БҰҰ. Кейін агрессорлар ең болмағанда халықаралық құрылымнан шығарылды. Немесе олар Жапония, Германия, Италия сияқты өз бастамасымен кетіп қалды. Бұұ-ның қазіргі іс-әрекеті тіпті мұндай әрекетке қабілетсіз. Бұл нақты құқықтық нормаларға байланысты. БҰҰ Жарғысында елді БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне тұрақты мүшеліктен айыру мүмкіндігі қарастырылмаған. Елді БҰҰ құрамынан шығару үшін БҰҰ Бас Ассамблеясы мүшелерінің үштен екісінің келісімі және қауіпсіздік кеңесінің бұл шешімді бірауыздан мақұлдауы қажет. Сондықтан, егер агрессор Қауіпсіздік Кеңесінің мүшесі болса, онда оған БҰҰ құрамынан шығарудан қорықпауға кепілдік беріледі.
Ал өткеннің агрессорлары, қанша арсыз естілетініне қарамастан, әлемге де, өздеріне де адал болды. Жапония, Германия және Италия жаңа соғыс жолына түсіп, бірақ Лига платформасын бейбітшілікке бейілділік туралы жалған мәлімдемелер жасап, олардың құрбандарын кінәлап отыру үшін үнемі пайдаланбады. Олар әлемдік қауымдастықтың әлсіздігі мен бытыраңқылығын сезіне отырып, өз жолын таңдап, оны жүріп өтті. Оның орнына Ресей БҰҰ құрамынан шыққысы келмейді. Ол халықаралық ұйымдардағы өз ықпалын ондағы өтірік пен жалғандық себуге, фактілерді мүлдем бұрмалауға, НАТО-ның агрессивті мінез-құлқының құрбаны болуға, Украинаның биолабораториялары мен ядролық қаруы туралы ақылға сыймайтын нәрселерді өруге толық пайдаланады. Тіпті Киевтің «Каховка ГЭС-іне соққы беру» туралы халықаралық сотқа өтініш беруі де мүмкін. Агрессор мен халықаралық қылмыскерлердің бүкіл әлемге жала жабуға және жауапкершіліктен құтылуға заңмен қорғалатын артықшылықты қабілеті бар. Ал БҰҰ бұл туралы ештеңе істей алмайды. Ол халықаралық әлемдік ұйымдарды пайдалана отырып, өз хабарларын тарататын агрессорға арналған алаңға айналды.
Халықаралық ұйымдардың агрессияның алдын алмауы немесе агрессорды жауапкершілікке тартуы таң қаларлықтай немесе шошынбауға тиіс емес. Әрине, БҰҰ немесе Ұлттар Лигасы сияқты құрылымдар белгілі бір әлемдік проблемаларды шешуге септігін тигізуі мүмкін, бірақ әлдеқайда төмен деңгейде және аз масштабта. Алайда олар қандай да бір тоталитарлық режимнің соғыс отын мейірімді ету немесе әлемнің саяси картасындағы мемлекеттік шекараларды қайта жасау ниетіне төтеп бере алмайды. Егер ол кенеттен жаңа дүниежүзілік соғысқа келсе, БҰҰ Ұлттар Лигасы сияқты сал болып қалады. Бұл әлемде қауіп-қатер мен текетіреске толы, біз алдымен өзімізге сүйенуге тиіспіз. Немесе НАТО сияқты әскери-саяси блоктарға мүшелік.
