Ресейдің Украинаға толыққанды басып кіруінің басталуымен еңбек нарығы айтарлықтай өзгерді. Бұл бірқатар факторларға, атап айтқанда, белсенді соғыс қимылдары аймағындағы инфрақұрылымның бұзылуына және украин босқындарының шетелге кетуіне байланысты.
Жұма, 7 қыркүйек күні «HD Partners» заң компаниясы мен «Lviv Consulting Group» «West» HR форумының практикалық семинарын өткізді, Оның барысында украиналық босқындар мен украиналық соғыс жылдарындағы еңбек нарығы туралы зерттеулердің нәтижелері таныстырылды. « «HR Forum West» семинарынан бізге ең маңыздысы туралы нота жасалды, оны сайт таратты»Сіздің қалаңыз».
Украиндықтар соғыстан қайда қашып кетті?
«Lviv Consulting Group» компаниясының рекрутингшісі Оксана Абраменконың айтуынша, толық масштабты басып кірудің басынан бастап украиндықтардың көпшілігі Польшаға (1,4 млн адам), Германияға (1,2 млн адам) және Чехияға (431 мың адам) кеткен. Бұл деректер шамамен алынған, себебі біз тек еуропа елдерінде ресми тіркелген жіңішкеліктер туралы ғана айтып отырмыз, ресейді ескермей, онда қорытынды деректерді есептеу мүмкін емес.
«Біз кем дегенде үш көші-қон дағдарысын бастан өткердік. Соңғысы 2014-2015 жылдары болды, бірақ кейін бізде олар көп болды IDP, шығыстан батысқа саяхат жасағандар, ал шетелге шыққандардың аз пайызы. 2015 жылдан бастап соғысқа дейін бізде еңбек көші-қонының көрінісі көп болды: Соғысқа дейін шетелде 3,5 млн-ға жуық украиндар жұмыс істеді», — деп түсіндірді Оксана Абраменко.
Мемлекеттік шекара қызметінің мәліметінше, 24 ақпаннан бастап Украина шекарасынан 8,2 млн украин өтіп, 7 млн-нан астам адам қайтып оралды. Рекрутер қазір адамдардың аз кетіп, көбірек қайтып оралатын үрдісі бар екенін айтады, бірақ соғыстың әр айларында бұл динамика ерекшеленді.
Бұдан басқа, БҰҰ-ның ресми деректері украиналық шекарашылардан ерекшеленеді. Атап айтқанда, БҰҰ статистикасына сәйкес, Украинадан қайтарымға қарағанда 2,5 есе көп адам кетеді.
Толық масштабты басып кіргеннен кейін орташа украиндық еңбекші көшіп-қонушының портреті де өзгерді. Егер бұрын 30-40 жастағы ер адам болса, ал көші-қонның өзі маятник болса, қазір шетелге шыққандардың 87%-ын әйелдер мен балалар құрайды, олардың арасында еңбекші көшіп-қонушылар 35-59 жас аралығындағы еңбекке жарамды әйелдер.
Шетелдегі украин мигранттарының басым бөлігі Киев пен Харьковтан, сондай-ақ Днепр, Одеса және Донецкіден келген босқындар. Олардың 16%-ы тұрғын үйді қиратып, Украинаға қайтып оралатын жері жоқ, тек 28%-ы ғана шет елде жұмыс таба алды, ал 47%-ы әлеуметтік жәрдемақымен өмір сүреді.
Сын-тегеуріндердің ішінде украиндық ИДП-лар ең алдымен қаржылық деп аталады, себебі олардың барлығы әлеуметтік жеңілдіктер, жинақ ақшалар үшін ғана өмір сүре алмайды немесе шетелге жұмысқа тұра алмайды. Басқа да міндеттерге шет тілін білудің төмендігі, еңбек пен бала күтімінің үйлесімі, жергілікті еңбек нарығы мен заңдарды білудің жеткіліксіздігі, ұзақ мерзімді жоспарлаудың мүмкін еместігі жатады.
Жұмысқа орналасуға келетін болсақ, босқындардың 23%- ы Украинадағы жұмыс орындарын сақтап, қашықтан жұмыс істей алды. Шетелге жұмысқа орналасқандар көбінесе қоғамдық тамақтану, қызмет көрсету, АТ және өңдеу өнеркәсібі саласында жұмыс істейді.
« K 20% соғысқа дейінгі қоныстанушылар иеленген англян тілінде қатар жүре алатындай деңгейде. 35% поляктарға өмір бойы жеткілікті деңгейде иелік етті, бірақ бұл әлі күнге дейін лайықты жұмысқа тұру үшін жеткіліксіз», — деп қосты Оксана Абраменко.
Шетелдегі украин босқындарының жалақысына келетін болсақ, Польшада украиндықтардың орташа жалақысы айына 500-ден 900 еуроға дейін ауытқиды. Медицина саласында және сұлулық индустриясында ең жоғары жалақы. Венгрияда украиндықтарға өнеркәсіпке байланысты 600-ден 1400 еуроға дейін төленеді, Германияда — 850-ден 2100 еуроға дейін, Литвада — 730-дан 1200 еуроға дейін, Чехияда айына 480-нен 1000 еуроға дейін.
Зерттеулер көрсеткендей, қазіргі уақытта украиндықтардың тек 13%-ы ғана У-ға қайтуды жоспарлап отыр44%- ы жоспарланбаған, ал 43%- ы әлі шешілмеген. Оның себептерінің ішінде қайтып оралуды жоспарламағандар қауіпсіздік, жұмыстың жетіспеушілігі, тұрғын үй және қалаулы жағдайлар туралы айтады. Әзірге шешім қабылдамағандар Украинаға қайтуға дайын екендіктерін айтты, ол қауіпсіз бола бастағанда, мұнда лайықты жұмыс табуға сенім артады.
— Қазір Украинадағы еңбек нарығы туралы не айтуға болады?
Компанияның зерттеу Robota.ua көрсеткендей, толыққанды соғыс кезінде бос жұмыс орындарының саны азайып, үміткерлер саны едәуір өсті. Алайда, жалпы еңбек нарығы біртіндеп қалпына келеді және 2022 жылғы қыркүйектегі жағдай бойынша бос жұмыс орындарының саны соғысқа дейінгі кезеңмен салыстырғанда 45%-ға қалпына келтірілді.
Жалпы, бірқатар айқын себептерге байланысты, мысалы, кәсіпорындар инфрақұрылымының бұзылуына байланысты нарықтағы бос жұмыс орындарының саны азайды. Егер ағымдағы жылдың екінші тоқсанында бір бос орынға 25 үміткер болса, салаға байланысты қазір ол бір жұмысқа 6 үміткер.
Қалалардың ішінде бос орындардың ең көп саны Киев, Львов, Днепр және Ивано-Франковск қалаларында, ең азы, белсенді соғыс қимылдары аймақтарында және уақытша алып жатқан аумақтарда.
Бос жұмыс орындарының саны бойынша сату бойынша көмекшілер, даяшылар, хостест, өндірістік мамандықтар мен жүргізушілер көш басында. Түйіндемелер саны бойынша сауда, әкімшілік персонал, студенттер, басшылар, қызмет көрсету және қызмет көрсету саласының жұмысшылары неғұрлым танымал болып табылады.
Ең төменгі және орташа жалақыға келетін болсақ, соңғы жылдары ол инфляция деңгейінен әлдеқайда баяу өсіп келеді. Сарапшылардың пайымдауынша, Robota.ua еуропада жұмыс істеу үшін адамдардың кетуіне және жалпы өмір сүру деңгейінің төмендеуіне әкеледі.
