Кеңес заманында троллейбус жүргізушісі мен оның тұрақты жолаушысы туралы осындай әзіл-қалжың пайда болды. Жүргізуші таңертең бір әйел, оның тұрақты жолаушысы ретінде бақылап, тілін иығына түсіріп, арбаға секіріп барады. Жүргізуші есікті жауып, шығып кетеді, таусылған, бірақ бақытты жолаушыны жұмысқа алып кетеді. Бірақ бір кездері әйел жүгіріп, бекітіп, құлап, тез көтерілген, бірақ бірнеше секунд жоғалтқан. Ол қазірдің өзінде троллейбусқа дейін жүгіріп жүрді, бірақ жүргізуші мұрнының алдында есікті анық жауып тастады. «Уақытым болмады», — деп уайымдады.
Батыс саясаткерлерінен, сарапшыларынан, мемлекеттік шенеуніктерден Ресейдің Украинаға қарсы соғысы қалай аяқталуы мүмкін екені туралы, Киев жасауы тиіс жеңілдіктер туралы, тіпті украиндықтарға ресейліктер туралы қателіктер жасап жатқаны туралы айыптаулар туралы естігенде бұл анекдот әрқашан есімде.
Мысалы, жақында әлемдік БАҚ НАТО Бас хатшысы Йенс Столтенбергтің Украинадағы бейбітшілікті қалпына келтіру ықтималдығы туралы мәлімдемесімен келіспеді. Ол аз десеңіз, БАҚ-тың көптеген ұсыныстарында ақпарат мынадай тақырыптың астына шықты: «Столтенберг: бейбітшілік болуы мүмкін, бірақ Украина оған қандай да бір шығынмен дайын емес». Соңғы уақытта жаңалықтар сайттарының клиенттерінің 90 пайызы тек тақырыптарды ғана оқып жатқаны белгілі. Ал олардың жадында не қалады? Бейбітшілік үшін мүмкіндік бар, бірақ Украина келіссөз жүргізіп жатыр, Ресей талап еткен бағаны төлеуге дайын емес, ең алдымен. Демек, ол өзін азап шегуге ұшырайды. Санкция енгізіп, украиндықтарға қаржылай қолдау көрсетіп, қорғаныс мүмкіндіктерін нашарлатып, бензинге, газға, электр энергиясына және т.б. бағаның көтерілуіне толеранттылық танытуға тиіс өздері де, одақтастары да өздерінің қару-жарақтарының бір бөлігін береді.
Шын мәнінде Йенс Столтенберг әлемге мұндай хабарды ғана жіберуге ниеттенбеді. Керісінше, ол бүкіл әлемді Украинаға жоғары баға төлеуге тура келмеуі үшін қолдан келгеннің бәрін жасауға шақырды, бұл ең алдымен Ресейдің аумақтық жеңілдіктері туралы болып отыр. «Украина аумағында бейбітшілік орнатуға болады, бірақ басты мәселе ол үшін қандай баға төлеуге дайын екендігі туралы болып отыр. Батыстың міндеті – Киевке аумақтық жеңілдіктер мен тәуелсіздіктен айрылудың қажеті жоқ екеніне көз жеткізу», — деді НАТО Бас хатшысы.
Алайда «атақ шеберлері» қоңыраудың мәнін шебер бұрмалады, себебі дәл осы бұрыштан олар және Батыстағы көптеген адамдар әлі күнге дейін жағдайды қабылдайды. Украинаның бейтарап жолаушысын көргенімен, онымен кездесуге асықпайтын жүргізуші сияқты. Дегенмен, көмек көрсету үшін, егер осы көмекті кейінге қалдырсаңыз немесе одан да көп елемесеңіз, соңында күш-жігеріңізді жұмсауға тура келетіннен әлдеқайда аз қажет емес.
Ең алдымен, қару-жарақ, Украинаға әскери көмек туралы сөз болып отырғаны түсінікті. Иә, солай. Иә, біз оған ризашылығымызды білдіреміз. Бірақ ол әлі де жеткіліксіз, кейде апатты түрде де жеткіліксіз.
Ал бұл кейбір тағылғандардың ойы емес. Луганск және Донецк облыстарындағы шайқастардың барысына көз жүгіртсек, әсіресе Северодонецк үшін болған шайқасқа көз жүгіртсек керек. Дәл сол жерде тұрақты артиллериялық дуэльдер өтеді. Ресей тарапынан олар үшін бірнеше есе көп зеңбіректер мен оқ-дәрілер бар айқын артықшылық бар. Осылайша ол таста тас қалғанша біздің позицияларымызды гауптвахтаға ала алады.
Ең тітіркендіргіші – кейбір серіктес елдер алдымен әскери көмектің бір көлемін, жеткізудің кейбір уақытын уәде етеді, содан кейін мерзімдерді бұзып, уәде етілгеннен әлдеқайда аз жеткізеді. Украина Қарулы Күштерінің Бас штабы бұл уәделерді соғыс жоспарларында ескеруге тырысып жатқан кезде. Мысалы, Украин қолбасшылығы сол Северодонецкісін сақтап қалу үшін бар күшімен шешім қабылдайды. Жақын арада бізге ең соңғы алыс және дәлірек хоуицтерді лақтыруға, сондай-ақ бірнеше ұшыру зымыран жүйелерін жетілдіруге уәде берілді ғой. Сондай-ақ танктер мен шабуылдаушы ұшақтар ресейліктердің әлі де артықшылығы бар әуе шабуылынан техника мен жеке құрамды қорғау үшін қарсылас қорғанысы, әуе шабуылына қарсы қорғаныс және ракеталық қорғаныс жүйелері арқылы үзілуге тиіс.
Бірақ кейіннен уәде осы болып шығады. Сол артиллерия мен МЛРС кейінірек және әлдеқайда аз мөлшерде беріледі. Әуе шабуылына қорғаныстың бұл жүйелерін әлі де жасау қажет, және ол бірнеше айға созылады. Ал танкілер мен шабуылдағыш ұшақтармен – жалпы қиындық туындайды. Олар оларға бермейді, себебі… Қандай да бір бейресми уағдаластық бар. Франция Президенті Эммануэль Макрон Украина журналистеріне Киевке сапары барысында былай деді: «Біз Украинаға өзін қорғауға көмектесеміз, бірақ Ресеймен соғысқа бармаймыз. Сондықтан шабуылдаушы ұшақтар немесе танкілер сияқты белгілі бір қаруларды жеткізбеуге келісті».
Мінеки алыңыз. Яғни, МЛРС, өздiгiнен жүретiн артиллериялық қондырғылар (сыртқы түрi бойынша әскери емес адам оларды танкпен оңай шатастыра алады), бронетранспортерлер, жаяу әскерлердiң жауынгерлiк машиналары әлi де жеткiзiлуi мүмкiн, бұл «Ресеймен соғысқа кiру» деп саналмайды, ал танкiлер бұдан былай бола алмайды, бұл қазірдiң өзiнде «кiру». Дрондар, тіпті қуатты және өлі сияқты MQ-9 Репер — мүмкін, ал басқарылатын шабуылдауыш ұшақтар мен жауынгерлер — зас.
Мұндай түсініксіз бөлінудің неге екені таң қалдырады? Шекараны Ресей орнатты ма? Күмәнді. Кремль кез келген көмекке мүлдем қарсы. Және, мысалы, аталған «мырзалар жинағынан» МЛРС ол үшін ең анонимді болады, және Реапер бұл тек өлім ғана. Демек, Батыста мұндай ішкі шектеулер өздері үшін белгіленді.
Шамамен жолаушының мұрнының алдындағы есікті жабуға шешім қабылдаған жүргізуші сияқты. Неге? Себебі иә. Себебі «Путин шабуыл жасайды». Ал бұл жай ғана әзіл емес, тек мемуар ғана емес. Берлинде, Брюссельде, тіпті Вашингтонда олар әлі күнге дейін Мәскеуге қайта қарайды.
Жақында Германияның экс-канцлері Ангела Меркель 2008 жылы Украинаның НАТО-ға баратын жолын неге бөгеп тастағанын қалай түсіндіргенін еске аласыз ба? Ол «бұл біз қазір білетін Украина емес еді», яғни Украина янукович пен Ющенко арасында саяси тұрғыдан бөлінгенін, онда сыбайлас жемқорлық өркендегенін, оны олигархтар басқарғанын мәлімдеген. Және басқа да аса маңызды емес благодаря благодаря. Алайда, ол одан әрі шын жүректен былай деп мойындады: «Путин бұған жол бермейтін еді… Мен оны арандатуды қаламадым».
Яғни, сол кездің өзінде 14 жыл бұрын «темір канцлер» орыс диктаторынан қорқатын еді. Осы жылдары қорқыныш тек қана өсті. Ал енді Путин бүкіл өркениетті әлемге қарсы іс жүзінде соғысқа кеткендіктен, қорқыныш өзінің апогейіне жетті.
Ал тек Украина, Украина әскері ғана қорқатын ештеңе жоқ екенін, саз аяққа құлақ екенін дәлелдеп, дәлелдей алады. Соңында біздің ресейлік басқыншылыққа тиімді қарсылығымыздың арқасында ұжымдық Батыс ресейдің осы тиімсіз қорқынышынан бірте-бірте айрылып, өз ойын өзгертеді. Сондықтан вашингтон, Лондон, Брюссель және Берлиндегі саясаткерлердің Украинаның жеңісіне қамқорлық жасап, осы мақсатқа жету үшін көмек көрсететіні туралы мәлімдемелері уәде емес, бос сөздер емес деп үміттенеміз.
